İdris-i Bitlisi mi, Piyer Loti mi?

AKP Bitlis Milletvekili ve Kiler şirketler grubu başkanı Vahit Kiler'in 'Piyer Loti yerinin ismi İdris-i Bitlisi olarak değiştirilsi...

AKP Bitlis Milletvekili ve Kiler şirketler grubu başkanı Vahit Kiler'in 'Piyer Loti yerinin ismi İdris-i Bitlisi olarak değiştirilsin' şeklindeki önergesine yönelik tartışmalar sürüyor. Vahit Kiler, 'gavur' diye nitelendirdiği Fransız Piyer Loti'nin isminin değiştirilmesini isterken, onun yerine düşündüğü isim birçok Kürt kaynaklarında 'ihanetçi' ve 16. yüzyılda Alevi katliamının mimarı olarak nitelendiriliyor. Ne gariptir ki Kiler'in Avrupa'nın ikinci en büyük binasının ismi ise 'Sapphire'...

İstanbul Eyüp'te Haliç'e nazır tepeye adı verilen Türk dostu sanatçı, şair-yazar Piyer Loti, İstanbul'da tanıştığı 'sevgilisi' yüzünden bu kente hayran kalmış ve hayatının büyük bölümünü bu kentte geçirmişti. 

Piyer Loti'nin birçok eseri, aşık olduğu İstanbul tasviri ve sevgilisi üzerinedir. Piyer Loti ismi sayesinde turizm sezonunda her yıl binlerce Fransız turist, Eyüp ve Haliç'i bu yüzden ziyaret eder. 

'Aşk'ı sayesinde İstanbul'a hayran kalan ve İstanbul'u mesken tutan Piyer Loti'nin ismi şimdi, AKP Bitlis Milletvekili'nin önerisi ile tekrar gündemde. 

Kiler şirketler grubu başkanı Vahit Kiler, mezarı da burada bulunan hemşehrisi İdris-i Bitlisi'nin adının Haliç'e bakan sayfiye yerine verilmesini istiyor.

İdris-i Bitlisi "Heşt Beheşt" adlı eseriyle anılır. Yani 8 Osmanlı padişahına methiyeler düzdüğü eseriyle ve 'kafir' diye ilan ederek katliamında rol aldığı Alevilerin katli ile...

Halen mezarı İstanbul Eyüp'te bulunan ve Kürt tarihinde önemli bir yeri bulunan İdris-i Bitlisi kimi kaynaklara göre 1452 yılında Bitlis'te dünyaya gelir. 

Akkoyunluların Diyarbakır'da hüküm sürdüğü dönemde, hükümdar Uzun Hasan'ın sarayında şehzadelere hocalık yani 'lâla'lık yapar. Katip olarak çalışır. 

İdris-i Bitlisî, Şah İsmail Akkoyunlu devletini yıkınca, İstanbul'a gelir ve bizzat 2. Bayazit'e sığınır ve Osmanlı sarayında tarih yazıcılığı yapar. Osmanlı'nın ilk sekiz padişahının payatını anlatan 'Heşt Beheşt (8 cennet)' adlı ünlü eserini burada yazar. 

Bayazit'ın ölümü sonrasında yerine geçen oğlu Yavuz Sultan Selim'in danışmanı olur. Yavuz Sultan ile birlikte Çaldıran savaşına katılır. 

1516 yılında, Şah İsmail'e karşı, Yavuz Sultan Süleyman'ın yanında saf tutarak 16 büyük Kürt aşiretini de Osmanlıların yanında savaşa katılması kararını aldırtır. Bitlisi sayesinde, Safeviler püskürtülür.

Safevi 'belası' püskürtüldükten sonra, yine Bitlisi'nin başını çektiği aşiretler "Ariza" adıyla ortak bir mektubu kaleme alarak, Alevilerin katledilmesi için Sultan Selim'den yardım ister. 

Mektupta şunlar yazılıdır:

"Can ü gönülden İslam Sultânı'na bî'at eyledik, ilhâdları zâhir olan Kızılbaşlar'dan teberri eyledik. Kızılbaşlar'ın neşrettiği dalalet ve bid’atleri kaldırdık ve ehl-i sünnet mezhebi ve Şafiî mezhebini icra eyledik. İslam Sultânı'nın namı ile şeref bulduk ve hutbelerde dört halifenin ismini yâda başladık. Cihada gayret gösterdik ve İslâm Padişah'’nın yollarını bekledik. Bu muhlis ve size itaat eden bendelere yardım edesiniz. Bizim beldelerimiz Kızılbaş diyarına yakındır, komşudur ve hatta karışıktır. Nice yıllar bu mülhidler, bizim evlerimizi yıkmışlar ve bizimle savaşmışlardır. Sadece İslam Sultanı'na muhabbet üzere olduğumuz için, bu inancı saf insanları o zalimlerin zulümlerinden kurtarmayı merhametinizden bekliyoruz. Sizin inâyetleriniz olmazsa, biz kendi başımıza müstakil olarak bunlara karşı çıkamayız." 

Kürt beylerini bir araya getirmeyi başaran İdris-i Bitlisi Farsça yazdığı "Selimname" eserinde Kürtleri Kızılbaşlar ile savaşa teşvik ettiğini, onların da kılıç zoruna Anadolu'yu Türkmen Kızılbaşlardan temizlemek için yemin ettiklerini ve bu arada 40 bin ila 70 bin arasında Kızılbaşın yani Alevinin öldürüldüğünü ayrıntılı olarak yazar.

İdris-i Bitlisi'nin adının Eyüp'teki sayfiye yerine verilmesini isteyen Kiler şirketler grubu başkanı Valit Kiler, 15 yıl kadar önce borçlarından dolayı Bitlis'i terk eden bir isim. AKP iktidarı sonrasında önce kurduğu Kiler marketler grubu sayesinde 'hidayete erip' zengin olanlardan biri. Kiler grubu AKP iktidarı boyunca yüzde 35 oranında büyüyen bir şirket. 

Kiler grubu aynı şekilde değeri 37 milyon doları bulan Kütahya Şeker Fabrikası'nı 23 bin 820 bin dolara satın aldı. Halen TBMM Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile ilgili komisyonda yer alan Vahit Kiler, kardeşlerinin de yer aldığı Kiler şirketler grubu sayesinde AKP iktidarı ile kârına kâr katarken, Piyer Loti yerinin ismini 'gavur ismini çağrıştırdığı' için birçok Kürt kaynağında 'cahş' olarak nitelendirilen İdris-i Bitlis'i olarak değiştirmek istiyor. 

Vahit Kiler'in yükseklik bakımından Avrupa’nın en yüksek ikinci binasının ismi ise 'Sapphire'. 

Yani o da bir "Gavur" ismi...