Fotoğraf 1976 yılının 1 Mayıs mitingine ait. Sınıf mücadelesinin, fabrika işgallerinin, faşizme karşı mücadelenin yaygınlaştığı döneme a...
Fotoğraf 1976 yılının 1 Mayıs mitingine ait. Sınıf mücadelesinin,
fabrika işgallerinin, faşizme karşı mücadelenin yaygınlaştığı döneme ait
miting ve protesto fotoğrafları toplumsal hafıza oluştururken ‘ait
olduğu’ dönemle ilgili çağrışımlarda bulunuyor. ‘Örgütlenen’ emeğin
görünür olduğu 1 Mayıslar toplumda dalga dalga etkisini gösteriyor ve
artık sistemden hoşnutsuz olan, interneti sansürlenen, sineması yıkılan,
kenti yağmalanan, emeği taşerona sunulan, bedeni tahakküm altına
alınmak istenenler, yok sayılanlar meydanları dolduruyor.
Neoliberalizmin, emek sömürüsünün yanı sıra emeğin yeniden üretim
alanlarını piyasalaştırdığı ve kamusal hakları paraladığı dönemde
‘sınıf’ ve ‘mücadele’ yeni bir çizgide hayat buluyor.
1976 yılında çocukların elinde dile gelen, gerçekliğin yazılı haliydi. Dönemin politik havası ‘yetişkinleri’ etkilediği gibi şüphesiz çocukları da etkilemişti. Çocuk korolarının söylediği şarkılar, çocukların sokak oyunları, çocuk edebiyatındaki gelişkenlik bunun kanıtıdır. Bugünün ‘örgütlü’ çocukları meydanlarda yerlerini alsalardı neler yazılı olurdu ellerinde; eğitim haktır-taşeron sistem ölüm demektir-çocuk emeği yok sayılamaz-dindar nesil olmayacağız-örgütlenme özgürlüğümüz engellenemez-çocuk işçilik çocuk oyuncağı değildir…
23 Nisan’dan 1 Mayıs’a
1976 yılında çocukların elinde dile gelen, gerçekliğin yazılı haliydi. Dönemin politik havası ‘yetişkinleri’ etkilediği gibi şüphesiz çocukları da etkilemişti. Çocuk korolarının söylediği şarkılar, çocukların sokak oyunları, çocuk edebiyatındaki gelişkenlik bunun kanıtıdır. Bugünün ‘örgütlü’ çocukları meydanlarda yerlerini alsalardı neler yazılı olurdu ellerinde; eğitim haktır-taşeron sistem ölüm demektir-çocuk emeği yok sayılamaz-dindar nesil olmayacağız-örgütlenme özgürlüğümüz engellenemez-çocuk işçilik çocuk oyuncağı değildir…
23 Nisan’dan 1 Mayıs’a
2013 yılının 23 Nisan’ı balonla, bayrakla sevindirilen
çocuklardan çok, işçi çocukların gündem olduğu bir ‘çocuk işçi bayramı’
ve çocuk gelinlerin, katliamlarda yaşamını yitiren çocukların
fotoğraflarından ve yaşlarını belirten sayılardan oluşan uzun listelerin
görünür olduğu özel bir gün olarak geçti. Çocuk Gündemi 1 Mayıs’a varan bir hafta içinde de eriyip giden, sönümlenen bir hal aldı. Bu doğal sönümlenmeye
karşın çocuk emeği sömürüsünün yoğunlaştığı bir dönemde çocuk işçiliği
ve çocuk ölümlerinin, çocuk gelinlerin emek mücadelesinin artık
‘zorunlu’ gündemlerinden biri olması gerektiği zorlama gibi görünse de
gerçekliğini ispatlar durumda. AKP döneminde hız kazanan taşeron çalışma
sisteminin yaygınlaştığını, 4+4+4 eğitim sistemiyle organize sanayi
bölgelerinin çocuk emeği cennetine dönüşeceğini söylemek ne fazla
iddialı ne de gerçek dışı. Kayıtlı çalışan çocuk sayısı 6-14 yaş
grubunda 292 bin kişi, 15-17 yaş grubunda ise 601 bin kişi ile 1 milyona
yaklaşırken, kayıtsız ev içi çalışan, mevsimlik çalışan çocuklar da söz
konusu olduğunda gerçek sanılandan daha yakıcı hale geliyor.
Çocuk İşçilerin ‘kaderi’ aynı
Çocuk emeğinin sömürüsü aynı zamanda iş kazalarına neden
olmakta ve kamu oyunda az bilinen çocuk işçilerin iş kazaları sayıları
da gün geçtikçe artmakta; 2011 yılında SGK tarafından aylık bağlanan
sakat çocuk işçi sayısı Diyarbakır’da 3 bin 980, Şanlıurfa’da 3 bin 789,
Gaziantep’te bin 803, Mardin’de bin 668, Batman’da bin 447, Şırnak’ta
bin 142 ve Adıyaman’da ise bin 77 idi. Genellikle kot taşlama
işçilerinde görülen Slikozis hastalığı çocuk işçileri de vurdu ve 78 çocuk Slikozis tanısıyla
SGK tarafından aylığa bağlandı. Çocuk işçi ölümlerinin de daha sık
yaşanmasına sebep olan ‘ağır işlerde çalışma yaşı’nın 18′den 16′ya
düşürülmesi, staj sürelerinin 120 günden 150 güne çıkarılması, çocuk
işgücüne yönelik talep artışına neden oldu ve piyasanın iştahını
kabarttı. Çocuk işçilerin maddi açıdan tatmini ve disipline
edilmelerinin yetişkinlerden daha kolay olması işverenleri çocuk işçi
çalıştırmaya itmekte. Fakat asıl neden çocukların üretimi durduracak,
grev yapacak olanaklarının olmaması, haklarını savunabilecekleri
mecralardan yoksun olmaları.
Çocuk İşçiliğine Karşıyız! Peki Örgütlenmeye?
Kalbi soldan ve mücadeleden yana atanların tartışmasız taraf olacakları çocukların çalış(tırıl)masına karşı çıkmak tüm iyi niyetine rağmen yetersiz
ve kısmen yanlış temellere oturmakta. Siyasal iktidarların emeğin
metalaşması ve güvencesizleşmesine yönelik çıkardığı yasalar
eleştirilmeli ve çocukların eğitim haklarından mahrum bırakılarak
çalıştırılmasına karşı çıkılmalıdır fakat gözümüzün içine kadar
giren gerçekliği de yadsımamalıyız, çocuklar çalışıyor; sanayide(%28),
tarımda (%49), hizmet sektöründe(%10,7), ev içi işlerde, sokakta. Çocuk
işçiliğe karşı çıkarken var olan çocuk emeğinin haklarının örgütlenmesi’ne dair politikalar üretilmelidir. Bu konuda geçerliliği kanıtlanmış mücadele çizgisi de güvencesizliğe ve taşerona karşı mücadeledir.
Çocuk işgücünün örgütlenmesi çocuk işçiliğinin kabul edilmesi değil
gerçeği görüp mücadele etme iradesidir. Çocuk işçiliği hazırlanan
raporların dışında vücut bulduğu ve başta emek örgütleri ve sendikalar
olmak üzere gündeme alınıp örgütlendiğinde emeğin hakları mücadelesinde
çocuk ve genç işçilerin de yerini alacağından şüphe duyulmaz. Bundan
yüz yıl önce başkaldırmayı ve mücadeleyi öğrenen* çalışan ve okuyan
çocuklar ve gençler bugün de emeğin mücadelesine katılabilir ve
örgütlenebilir. Kuşkusuz ülkenin özgün koşullarında kendisini bulacak
olan çocuk emeğinin örgütlenmesi, talepleri, sloganlarıyla kendi
özgünlüğünde boy verecektir, yeter ki ucuz emek cehennemine karşı
mücadelede çocuk işçiliği de değerlendirmeye ve dikkate alınsın.
İngiltere’de 1911 yazında başlayan grevler tüm ülkeye
yayılırken, okuyan ve çalışan çocuklar da grevin etkisiyle politik
atmosfere girdiler ve protestolar, işgaller, grevler örgütlediler.
Grevler tüm hızıyla yayılırken 5 Eylül günü Llanelli’de Bigyn
İlkokulu’nda öğretmenin greve çağrı broşürlerini dağıtan çocuğu dövmesi
üzerine sınıftaki diğer çocuklar sınıfı ve okulu terk ettiler. Üç
haftada 62 ilde büyüyerek sürecek olan mücadelenin de çıkış noktası olan
bu olay çocuklar tarafından toplu halde diğer okulların dolaşılması ve
çocukların taleplerinin sunulduğu greve destek verme çağrılarıyla sürdü.
Ertesi gün Liverpool kentine sıçrayan grevdeki çocukların talepleri
şöyle idi:
- Dayak cezasının yasaklanması
- Yarım gün fazladan tatil verilmesi
- Okul başkanlarının yaptığı işin ücretlendirilmesi
Çocukların isyanı Manchester kentine ulaştığında çocuklar militan yürüyüşlerle
taleplerini okul müdürlüklerine iletmeye çalıştılar. Defalarca
öğretmenler ve idareciler tarafından engellenen çocuklar yürüyüşte
kendilerine yönelecek bir zorlamada kullanmak üzere sopalar ve oyuncak
silahlar taşıyorlardı. Çocuklar ebeveynlerinin direniş tarzından
etkilenmiş hatta sürdürdükleri grevde grev sözcüleri bile seçmişlerdi.
İşçi grevlerinin yoğun yaşandığı Hull kentinde de çocuklar isyan için hazırdı. Gerekçeleri de genç yetişkinlerin kendilerini zor kullanarak parktan atması idi ve isyan greve dönüştü. Grev
haberi aynı gün diğer okullarda da duyuldu ve yüzlerce çocuk greve
katılıp sokaklarda şarkılar söyleyerek yürüyüşe geçti hatta bir tanesi
bir çöp kovasının üstüne çıkıp tüm çocukların sesi oldu: “çok fazla ödev
var” ve “çok dayak yiyoruz”, tarih 13 Eylül idi. Hull’da çocukların
okullarda grev ilan etmelerinin ardından yüzlerce çocuk yakınlarındaki
diğer okulları ve caddeleri dolaşarak tüm çocukların greve katılması
için çağrılar yapıyorlar ve günün sonunda tersane işçilerinin toplandığı
meydanda buluşup hep birlikte Humber nehrine yüzmeye gidiyorlardı.
Liverpool’daki birçok okulda grev ilan eden çocuklar sokaklarda
pankartlar taşıyıp taleplerini tebeşirlerle duvarlara yazıyorlardı ve
okullara gidilmemesini söylüyorlardı. Yürüdükleri yol boyunca camları ve
sokak lambalarını kırarak ilerleyen çocuklar grev kırıcıçocukları
da sopalarla kovalıyorlardı. Genelde okulda dayağın yasaklanması ve
çalışma saatleri ile ilgili olan taleplerden bazıları şöyle idi:
- Buharlı ısıtıcılar verilsin
- Çalışma yaşında 14 yaş sınırı olsun
- Çalışma saatleri kısaltılsın
- Patates tatili olsun
- Ev ödevi kaldırılsın
- Kayışla dövme yasaklansın
- Bedava kalem ve silgi verilsin
Kız çocukları da grevlerde ve isyanda aktif rol alıyorlardı. 16
Eylül’de Portsmouth’da yaklaşık 150 kız çocuğunun grevi yaygınlaştırmak
için yürüyüş düzenlediği o dönemde tutulan raporlarda yer alıyor.
İngiltere’deki en militan işçi grevlerinin örgütlendiği
Dundee’de 14 Eylül Perşembe günü Cowgate okulunda başlayan grev kısa
sürede yayıldı ve aynı gün binlerce çocuk sokakları doldurdu. Ertesi
günü yayınlanan gazetelerde grev şöyle özetlendi: “8 okul greve gitti
100 okul camı kırıldı”. Çocukları isyana götüren süreç ise
yakıcıydı; okulların birçoğu fabrikaların yakınındaydı ve çocuklar
haftanın yarısını fabrikalarda tam gün çalışarak geçiriyordu, fabrikada
şeflerden okulda öğretmenlerden dayak yiyerek. Dundee’deki çocukların
talepleri açık ve netti; dayağın yasaklanması, daha az çalışma, daha
fazla tatil ve 14 yaşından küçüklerin çalıştırılmasının yasaklanması.
1500′e yakın çocuğun katıldığı büyük bir yürüyüşle taleplerini dile getiren çocukların dilinde bir şarkı vardı: “düş peşime, kapıl sen de, gel bizimle ve hiç düşünme, güven sen bize, biliyorum ben nereye gidiyoruz, haydi sen de katıl bize” ÇEKİRDEK ÇOCUK - cekirdekcocuk.blogspot.com