KAYITLAR MİLLİ EĞİTİM'DE
Sıdıka Avar, köylerden topladığı kız çocukları ile ilgili çok sayıda kayıt tuttu, fotoğraf çekti. Bu belgeleri de ölümünden önce Milli Eğitim Bakanlığı'na teslim etti. Meclis, Avar'ın defterlerine ulaşarak ailelerinden kopartılan kızlardan hayatta kalanların nerede olduklarını tespit etmek ve aileleri ile tekrar bir araya getirmek istiyor. 1937-1938 yıllarındaki Dersim katliamı sonrası bölgedeki birçok çocuk, ailelerinden koparılıp, askerlerin yanına 'evlatlık' olarak verilmişti. Şimdi o günlerin mağdurları, ailelerine ilişkin bir iz bulabilmek için Meclis'e geliyor. TBMM Dilekçe Komisyonu bünyesinde kurulan Dersim Alt Komisyonu ise kendilerine müracaat edenleri tek tek dinliyor. Komisyon şu ana kadar 14 bin 411 Dersimli kızın sürgün edildiğini tespit etti.
KOMİSYON KAYIP DEFTERLERİN PEŞİNDE
Yaklaşık 20 yıl boyunca Elazığ-Dersim-Bingöl bölgesinde görev yapan Ayşe Sıdıka Avar'ın köy köy dolaşarak topladığı ve ardından bölgedeki yatılı bölge yurtlarına yerleştirdiği kız çocuklarının listesi, Dersim yetimlerinin belirlenmesi adına önem taşıyor. Dersim'in kayıp kızlarına dair bir dizi belgeye ulaşan Dersim Alt Komisyonu, Sıdıka Avar'ın ölümünden önce Milli Eğitim Bakanlığı'na teslim ettiği defterleri istedi. Milli Eğitim Bakanlığı, arşivlerindeki kayıp kızların kayıtlı olduğu defteri komisyona gönderirse Dersim'de 'kaybolan' onbinlerce kızın akıbeti ve kimliği ortaya çıkmış olacak.
Milli Eğitim arşivlerinden çıkacak belgeler binlerce 'kayıp kız'ı ilgilendiriyor
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönem öğretmenlerinden Ayşe Sıdıka Avar, yaklaşık 20 yıl boyunca Elazığ-Dersim-Bingöl civarında görev yaptı. Dersim katliamının gerçekleştirilmesi sonrası tek parti rejiminin 'Dersim bölgesini Ortaçağ karanlığından kurtarma' projesi kapsamında köy köy dolaşarak özellikle kız çocuklarını topladı ve yatılı okullara yerleştirdi. Avar'ın tuttuğu notlardan oluşan belgeler kayıp çocukların tespit edilmesi açısından önem taşıyor.
Katliamdan kurtuldum beni bir albaya verdiler
TBMM Dilekçe Komisyonu bünyesinde kurulan Dersim Alt Komisyonu, aralarında Dersim katliamı sırasında ailesinden kopartılarak 'evlatlık' verilen, ancak 78 yaşında gerçek adının Aslıhan Kiremitçiyan olduğunu öğrenen Fatma Yavuz'un da bulunduğu mağdurları dinledi. AK Parti Çanakkale Milletvekili Mehmet Daniş başkanlığında toplanan komisyona bilgi veren Kiremitçiyan, 4-5 yaşlarında yaşadıklarını şöyle anlattı: "Annem-babam öldüğünde ben küçüktüm. Bütün milleti Kızılırmak'a doğru indirdiler. Hepsini vurdular, suya ittiler. Silahlı biri geldi, beni ekinin içine soktu, üstümü örttü. Onların yanına koştu gitti. Sonra mağaralara gittik. Oradan Türkiye'ye dağıttılar. Beni de Beyşehir'deki bir albaya evlatlık verdiler."
KİMLİĞİ DEĞİŞTİRİLDİ
Evlatlık verildiği evde, üvey annesi eline vurduğu için parmaklarının kırıldığını, 13 yaşında yaşının büyütülerek 35 yaşında bir adamla evlendirildiğini belirten Kiremitçiyan, nüfus cüzdanında 'Agop' olarak görünen baba adının 'Eyüp' diye değiştirildiğini, anne adı 'Havas'ın ise silinerek yerine 'Havva' yazıldığını kaydetti. Kiremitçiyan, "Çok çile çektim, hakkımı istiyorum" dedi.
Esir gibi yaşadım
Dersim Alt Komisyonu'na konuşan dönemin mağdurlarından Halazur Geviş ise katliam sonrası ailesine ait toprakların üzerinde kışla inşa edildiğini, annesinin birkaç defa girişimde bulunmasına rağmen sonuç alamadıklarını anlattı. Annesinin ölümünün ardından, çeyiz sandığında bulunan tapularını üvey babasından istediğini ancak 'sandıktan sadece giysi çıktı' denilerek arazilerinin elinden alındığını belirtti. Geviş, "Çok çile çektim. Kamplardaki esirler gibi yaşadım. Tüm mallarını elimden aldılar, köle gibi yaşamak zorunda kaldım" diye konuştu.
