Dikkat çeken “Mustafa” ismini taşıyan Padişah ve Şehzadelerin işlerinin hiç iyi gitmemesidir. Kimisi Şehzade iken öldürü...ldü, kimi tahta deli çıktı, kimi Osmanlıya tarihinin en büyük yenilgilerini tattırdı.
Mustafa ismi ilk olarak Yıldırım Beyazıd’ın “Düzmece” diye tanınan oğlu ile karşımıza çıkar. Yıldırım’ın 1402 Ankara Savaşında Timur’a esir düşen oğlu Mustafa Çelebi, Timur tarafından Semerkant’ta götürülmüş, Timur ölünce serbest kalıp, Anadolu’ya gelerek taht kavgasına tutuşmuştur. Kardeşi Çelebi Mehmet’i alt edemeyince Bizans’a sığınmış, Bizansın onu hapsetmesi karşılığı Çelebi Mehmet 300 bin akçe vermiştir.
Çelebi Mehmet’in ölümüyle, Osmanlı tahtına oğlu II. Murad geçmiştir. Bizansın elinde bulunan Çelebi Mehmet’in kardeşi, yeni hükümdarın amcası Mustafa tekrar isyan etmiş, yakalanarak Edirne’de Kale burcuna asılmıştır.
II. Murad, kendini zor durumda bırakan amcası Mustafa’yı destekleyen Bizansı cezalandırmak için İstanbul’u kuşatmış, Bizans bu durumdan kurtulmak için, bu sefer II. Murad’ın küçük kardeşi Şehzade Mustafa’yı kışkırtıp, isyan ettirmiştir.
İsyan üzerine kuşatmayı kaldıran II. Murad, kardeşinin üzerine yürümüş, küçük kardeşi Mustafa’yı yakalatıp, boğdurtmuş, onu da İznik surları dışında bir incir ağacına astırmıştır.
Mustafa isimli üçüncü Şehzade, Fatih’in ortanca oğludur. Devrinde sevilen, iyi bir komutan olan Şehzade Mustafa, karısı ile ilişkiye girdiği Sadrazam Mahmud Paşa tarafından zehirlenmiştir.
Kanuni'nin, ondan sonra hükümdar olmasına kesin gözüyle bakılan, İmparatorluk’da en sevilen Şehzade olan Mustafa da, Hürrem Sultan’ın kendi oğullarından birinin tahta çıkarmak uğruna çevirdiği dalaverelere kurban gitmiş, bizzat babası gözünün önünde onu celladlara iple boğdurtmuştur.
17.yy. dan sonra kardeş katlinin ortadan kalkması, Mustafa’ların talihini açmış gibiydi. Bundan sonra tahta çıkacaklardı. Ama talihsizlikleri onları Padişah iken de takip edecektir.
Tahta çıkan I. Mustafa, kardeşinin 14 yıllık hükümdarlığı sırasında öldürülme korkusuyla, akli dengesini kaybetmiş, diğer anlamıyla delirmişti. Devlet işlerini Valide Sultan idare ediyor. Devletin tüm olanaklarıyla Padişahı iyileştirilmeye çalışılıyordu. 97 günlük hükümdarlığından sonra deli olduğu için tahtan indirilmiş yerine II. Osman tahta çıkarılmıştır. Nam-ı değer Genç Osman’da Yeniçeriler tarafından öldürülünce I. Mustafa tekrar tahta çıkarılmıştır.
Akli dengesinin yerinde olmaması, zor durumda olan Osmanlıyı iyice kötüleştirmiştir. I. Mustafa ikinci kez tahtan indirilmiş, yerine yedi yaşındaki IV. Murad çıkarılmıştır.
II. Mustafa, 17.yy. sonlarında tahta çıkmış, bizzat başında gittiği Osmanlı ordusuna 1697 Zenta Savaşında Avusturya önünde, tarihinin en ağır yenilgilerinden birini aldırdı. Osmanlı ordusu önemli kısmı yok oldu. Osmanlı tarihinin en ağır, ilk kez büyük toprak kaybına uğradığı 1699 Karlofça Antlaşması imzalandı. Yeniçeri isyanı ile tahtan indirildi.
1757 de tahta çıkan III. Mustafa, Rusya’ya karşı açtığı savaşta çok ağır bir yenilgi almış, Karlofça’dan sonra Osmanlı tarihindeki ikinci ağır antlaşma olan Küçük Kaynarca imzalanmış, Kırım kaybedilmişti. Bu yüzden kahrından hastalanan III. Musfafa bu büyük acıya dayanamadı, öldü.
Tahta çıkan son Mustafa, IV. Mustafa, III. Selim’in Yeniçeriler tarafından idam edilmesiyle tahta çıkmış, ancak III. Selim’i kurtarmaya gelen Alemdar Mustafa Paşa tarafından tahtan indirilmişti. Ölene kadar sarayda hapis hayatı yaşayacaktı.
Ancak tahta çıkan II. Mahmut, hükümdarlığını garantiye almak için, Osmanlı ailesinde yaşayan tek erkek üyesi olmak için abeyi Mustafa’yı boğdurttu.
