Açık Toplum Enstitüsü’nün 2018 endeksine göre, Makedonya’nın
ardından Türkiye, “sahte-yalan habere” ve bu şekilde kamuoyu oluşturulmasına en
az dirençli ülke oldu…
Sofya’daki Açık Toplum Enstitüsü’nün 2018 Medya
Okuryazarlığı Endeksi [The 2018 Media Literacy index of the Open Society
Institute] yayınlandı.
Balkan in Sight ile Euronews’un haberlerine göre, Avrupa
ülkelerinin “sahte/yalan/gerçeküstü habere” [fake news] tepkisini ölçen ve
ikinci kez hazırlanan endekste, Türkiye sondan birinci sırada yer aldı ve
Makedonya’nın ardından “sahte habere en az dirençli ikinci ülke” oldu.
35 Avrupa ülkesindeki eğitim, medya özgürlüğü ve kamu güveni
alanları incelendiği raporda, Balkan ülkeleri, “dezenformasyon” gibi sahte
haberlerin daha kolay yayıldığı ülkeler olarak öne çıktı.
Endekste, “sahte habere en dirençli ülkeler” sıralamasında
en üstte Finlandiya, Danimarka, Hollanda, İsveç, Estonya ve İrlanda bulunuyor.
Raporda bu durum, “alternatif gerçekliğin dolaşıma girerek algı oluşturması ve
kamuoyunda etki yaratması ihtimalinin düşüklüğü” olarak değerlendiriliyor.
Türkiye medya özgürlüğünde sonuncu
Eğitim kalitesi ile ifade özgürlüğünün de karşılaştırıldığı
endekste, Türkiye yine Balkan ülkeleriyle aynı klasmanda yer aldı.
Türkiye, eğitim kalitesi, medya özgürlüğü ve kamu güveni
alanlarında Makedonya, Arnavutluk, Bosna Hersek ve Karadağ ile birlikte son
sıralarda yer aldı.
Makedonya medya okuryazarlığı alanında 352, kamu güvenliği
alanında ise 10 üzerinden 3.7 puanla sonuncu.
Türkiye ise medya okuryazarlığı ve kamu güvenliği alanında
sondan ikinci olurken, medya özgürlüğü konusunda 0 puanla sonuncu oldu.
Medya özgürlüğü alanındaki ölçümler Freedom House ile Sınır
Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütünün raporlarına, eğitim konusundaki ölçümler
de PISA’ya dayanıyor. Euronews, bu değerlendirmeye, raporlarda da yer alan,
gazetecilerin tutukluluğu, hükümetin medya üzerindeki etkisi ve denetleyici
kurumların iktidar yanlısı olması [RTÜK], medya kuruluşlarının kapatılması gibi
sebeplerle ulaşıldığını yazdı.
bia Medya Gözlem Raporu’na göre, 1 Ocak 2018'e 122 gazeteci
ve medya çalışanı hapiste girdi.
Medya okuryazarlığında Finlandiya birinci
Medya okuryazarlığı konusunda en üst sırada, 100 üzerinden
76 puan alan Finlandiya bulunuyor. Raporda bu durum, Finlandiya’daki eğitimin
kalitesine ve eleştirel düşüncenin teşvik edilmesine bağlanıyor.
Raporda/endekste, bir ülkenin sahte haberlere karşı
direncinin o ülkenin eğitim kalitesiyle doğrudan bağlantılı olduğuna dikkat
çekiliyor. Eğitim seviyesi yüksek kesimlerin radyo, televizyon ve internet gibi
haber alma kaynaklarının farklı olduğu vurgulanıyor.
Raporda ayrıca, “yalan haberlerin, toplumdaki
kutuplaştırmayı artırdığı ve güveni zedelediği” değerlendirmesi yapılıyor.
(AYÇA SÖYLEMEZ-BİANET)
