Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy: 'Cumhuriyet tarihinin en büyük şoku'
Döviz kurundaki tarihi artış devam ediyor. TL'de yaşanan sert değer kaybını ve ekonomideki son gelişmeleri değerlendiren ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy, Bugün Türkiye'nin yaşadığı durum üçüncü kuşak bir döviz krizidir ve maalesef ülkemiz sahipsiz, kasası boşaltılmış ve ekonomik olarak savunmasız bir durumdadır" dedi.
Merkez Bankası’nın (TCMB) gerçekleştirdiği faiz indiriminin ardından Türk Lirası’nda gerçekleşen sert değer kaybı AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz üzerine yaptığı konuşmanın ardından hız kazandı.
Erdoğan düşük faizlere ilişkin, "Bu politika ile biz ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl yaptığımızı hangi risklerle karşı karşıya bulunduğumuzu, sonunda ne elde edeceğimizi gayet iyi biliyoruz" derken, süreci "ekonomik kurtuluş savaşı" olarak niteledi.
Erdoğan'ın bu açıklamalarının ardından TL, TCMB'nin ilk faiz indirimi sinyalini verdiği Eylül ayı başından bugüne yüzde 26.2 değer kaybederken; TL'yi rand yüzde 8, real yüzde 7 değer kaybı ile takip etti. TL'nin yılbaşından beri değer kaybı ise yüzde 35 civarında.
Güne 11,40 TL seviyesinden başlayan dolar, saatler içinde önce 12 TL'yi, ardından ise 13 TL'yi aştı. Bir işlem günü içerisinde yüzde 17'den fazla değer kazanan dolar, tarihi zirvesini 13,46 TL'ye çıkardı. Euro/TL 15 TL seviyesinin üzerini gördü.
"ÜÇÜNCÜ KUŞAK DÖVİZ KRİZİ"
Döviz kurundaki yükselişin ardından açıklamalarda bulunan ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy, "Görünen köye kılavuzsuz ulaşıldı nihayet ve Türkiye şu anda 'tam anlamıyla mükemmel bir fırtına' yaşıyor. Bugün Türkiye'nin yaşadığı durum üçüncü kuşak bir döviz krizidir ve maalesef ülkemiz sahipsiz, kasası boşaltılmış ve ekonomik olarak savunmasız bir durumdadır" dedi.
"YAŞANAN KRİZ GELECEĞİMİZİ DE SATMIŞTIR"
Ulusoy ayrıca, "Yaşanan döviz dalgalanmasıyla Cumhuriyet tarihinde en büyük şoku yaşayan Türkiye ekonomisinde, döviz kurunun seviyesinin bir anlamı da kalmamış, halk açık bir ifade ile fakirleşmiştir. Bundan sonra hızlı bir şekilde kıtlık ve sürekli bir enflasyon, hatta üç haneli seviyelere çıkacak bir enflasyonu tecrübe edecek güzel yurdumuz. Yaşanan çöküntü günümüzü yok etmekle kalmamış, geleceğimizi de satmıştır" ifadelerini kullandı.
TL'deki düşüş Erdoğan'ın iktidarını etkiler mi?
Yahoo'ya göre, dolar karşısında ilk kez 12 sınırını geçen Türk lirasının 11 günlük kayıp serisi 20 yılın en uzunu. Türk lirası yalnızca kasım ayında değerinin neredeyse üçte birini kaybetti.
Yahoo Finance'de yayınlanan bir habere göre, Türk lirasındaki düşüş, Türkiye'nin para politikasının giderek daha mantıksız ve öngörülemez hale geldiğinden şikayet eden yatırımcıları hüsrana uğrattı.
Çoğu merkez bankası, küresel toparlanmanın enflasyonu körüklemesi nedeniyle sıkılaştırma politikalarına geçerken, Türkiye Eylül ayından bu yana faiz oranlarını 4 puan indirdi.
EN ÇOK ERDOĞAN'IN TABANINI VURUYOR
Konuya ilişkin görüşleri sorulan, Fidelity International'ın Londra merkezli para yöneticisi Paul Greer, "Şu anda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın para politikasına ilişkin yürütme yaklaşımını değiştireceğine dair çok az kanıt var. Aşırı gevşek para politikasının devam etmesini bekliyoruz" dedi.
Greer'e göre, "Erdoğan'ın para politikası, Türkiye'yi yeni bir alana itti ve birçok analist, bu düşüşün Erdoğan'ın iktidara hakimiyetini etkileyip etkilemeyeceğini sorguluyor."
Habere göre, para biriminin hızla değer kaybetmesi, sıradan vatandaşlar için malların maliyetini artırırken, en çok da Erdoğan'ın yoksul tabanını alt üst ediyor ve bankacılık sektörü için de risk oluşturuyor.
Piyasalarda dolar krizi: Birçok ürünün satışı durduruldu
Dolar kuru üzerinden yaşanan çok sert yükseliş piyasaları kilitledi. Gübre ve zirai ilaç şirketlerinde satışlar durdu.
AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın dün kabine toplantısı sonrası düşük faiz politikalarında kararlı olduklarını yinelemesi sonrası dolar/TL yükselişini sürdürüyor. Dolar/TL sert dalgalanmalarla birlikte 13 TL seviyesinin üzerinde seyrediyor.
Erdoğan düşük faizlere ilişkin, "Bu politika ile biz ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl yaptığımızı hangi risklerle karşı karşıya bulunduğumuzu, sonunda ne elde edeceğimizi gayet iyi biliyoruz" derken, süreci "ekonomik kurtuluş savaşı" olarak niteledi.
SATIŞLAR DURDU
Yaşanan sert yükselişlerin ardından tarımsal girdi fiyatları hızla artmaya başladı.
Bloomberght’de İrfan Donat’ın haberine göre, gübre ve zirai ilaç şirketleri, Türkiye'nin farklı bölgelerindeki bayilerine "satışlarımız geçici olarak durdurulmuştur" şeklinde genel duyuru ilanı göndermeye başladı.
''SATIŞLARI DURDURMAK ZORUNDA KALIYORUZ''
Bloomberg HT'nin ulaştığı ve isminin açıklanmasını istemeyen bazı gübre ve zirai ilaç şirketlerinin yöneticileri, satışların durdurulmasına gerekçe olarak, "Kurdaki yukarı yönlü sert yükselişler ham madde fiyatlarımızı da yukarı çekiyor. Artık fiyat belirleyemiyoruz. Sattığımız ürünün yerine mal koymakta zorlanıyoruz. Ham maddeye erişim sıkıntıları yaşıyoruz. O yüzden geçici süre satışları durdurmak zorunda kalıyoruz" diyorlar.
Dolardaki rekorun ardından art arda uyarı
Dolar/TL kurunun rekor üstüne rekor kırmasının ardından ekonomistlerden değerlendirmeler art arda geldi. Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy, ''Bilerek, isteyerek'' derken, ekonomist Ümit Akçay ise, ''Bir krizden diğerine sürükleneceğiz'' ifadelerini kullandı.
Dünyanın pek çok ülkesi faiz artışı ya da desteklerini çekme eğilimine girerken, Türkiye'de faizlerin dünyanın aksine düşürülmesiyle dolar/TL sert dalgalanmalarla birlikte 12 TL seviyesini aştı.
Erdoğan düşük faizlere ilişkin, "Bu politika ile biz ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl yaptığımızı hangi risklerle karşı karşıya bulunduğumuzu, sonunda ne elde edeceğimizi gayet iyi biliyoruz" derken, süreci "ekonomik kurtuluş savaşı" olarak niteledi.
TL'NİN DEĞER KAYBI YÜZDE 35
Erdoğan'ın bu açıklamalarının ardından TL, TCMB'nin ilk faiz indirimi sinyalini verdiği Eylül ayı başından bugüne yüzde 26.2 değer kaybederken; TL'yi rand yüzde 8, real yüzde 7 değer kaybı ile takip etti. TL'nin yılbaşından beri değer kaybı ise yüzde 35 civarında.
Dolar/TL kurunun yükselmesiyle birlikte TL'deki kayıp açık ara daha fazla oldu.
TL'deki kaybın ardından Ekonomist Prof. Dr. Veysel Ulusoy, ''Üç basamaklı enflasyona doğru... Bilerek, isteyerek'' diyerek yaşanan duruma tepki gösterdi.
Ulusoy, bir sonraki paylaşımında ise "Ülkenin sahibi yok ortada, batıyoruz" ifadelerini kullandı.
Döviz büroları tahta kapattı: Piyasalar alt üst
Dolar/TL'nin günlük 10'a yaklaşan artışı ve kurun 13 TL'ye kadar kadar yükselmesi sonrası döviz bürosu işletmecileri tahta kapatmaya başladı. Piyasada çok fazla TL olduğunu belirten işletmeciler, "İstikrar olmadığı için tahtayı kapatmak zorunda kaldık. Ne müşteri ne biz mağdur olalım" dedi.
Döviz kurlarındaki yaşanan hızlı artış ve kurdaki seviyelerin çok değişken olması nedeniyle döviz büroları tahta kapatmaya başladığı belirtiliyor.
Habertürk'te yer alan habere göre güne 11.30 seviyesinden başlayan dolar/TL 12.50 seviyesine kadar yükselirken anlık makas zaman zaman 200 pip üzerine çıktı. TL'nin değer kaybı günlük yüzde 9'u bulurken döviz büroları yaşanan volatilite nedeniyle öğlen saatlerinde tahta kapatmak zorunda kaldı ve döviz satışını durdurdu.
"HERKES DÖVİZ ALMAK İSTİYOR"
Habere göre, döviz bürosunu kapatan bir işletmeci, "İstikrar olmadığı için tahtayı kapatmak zorunda kaldık. Ne müşteri ne biz mağdur olalım. Şu anda döviz satan yok, tedirginlik olduğu için herkes alım tarafında hareket ediyor. Piyasada çok fazla TL var. İnsanlar sürekli döviz almak istiyor" şeklinde konuştu.
Hatırlanacağı üzere Kasım ayı başında 9.50 - 10 TL bandında işlem gören dolar kuru, Merkez Bankası'nın faiz indirimi ve politika değişikliğine gitmesi ardından AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin mesajlarıyla yükseliş trendine devam etmişti. Dolar kuru, bir hafta içerisinde 10 ve 11 bandını hızla geçerek bugün 12.47'ye kadar yükseldi.
Döviz büroları daha önce, 2018 yazında ABD - Türkiye ilişkilerinin gerilmesi ve Rahip Brunson krizi sonrası kurda yaşanan sert hareketler nedeniyle tahta kapatmak zorunda kalmıştı.
Yatırım uzmanı Ash: Sapkın bir deneye tanıklık ediyoruz...
Türkiye ekonomisine dair yorumlarıyla tanınan yatırım uzmanı Timothy Ash, TL'deki rekor düşüş sonrasında Merkez Bankası'nın niçin müdahale etmediğini sordu.
Türk Lirası'nda yaşanan rekor seviyedeki değer kaybı, finans uzmanlarının da gündeminde. Londra merkezli uluslararası yatırım kuruluşu Bluebay Portföy Yönetimi'nden yatırım uzmanı Timothy Ash, Türkiye ekonomisini 'freni patlamış' bir arabaya benzeterek TL'nin değerinin 'çılgınca' bir noktada olduğunu söyledi. Ash, Merkez Bankası'nın duruma niçin müdahale etmediğini sorguladı.
"SAPKIN BİR EKONOMİ DENEYİ"
Duvar'ın CNBC'den aktardığına göre Ash, müşterilerine gönderdiği bir notta "TL'nin olduğu nokta çılgınca ama bu, Türkiye'nin şu an uyguladığı çılgınca para politikası ortamının bir yansıması" dedi. Ash, "Merkez Bankası'nın fiilen hiçbir para politikası uygulamadığı zaman ne olduğuna dair sapkın bir ekonomi deneyine tanıklık ediyoruz. Erdoğan, Türkiye Merkez Bankası'nın faiz artırımı becerisini elinden aldı" ifadelerini kullandı.
"EN AZINDAN BİR MİKTAR DÖVİZ REZERVİNİ KULLANABİLİRLER"
Twitter hesabından da Türkiye ekonomisine dair bir dizi paylaşım yapan yatırım uzmanı Ash, Merkez Bankası'nın niçin müdahale etmediğini şu sözlerle sorguladı: "Anlamadığım şey, niçin yine döviz satarak müdahale etmedikleri. -Bu yöntemin sorunu nihai olarak çözmeyip Merkez Bankası'nı sadece negatif faiz oranı bölgesine daha derin şekilde ittiğini bilsem de- Eğer faiz artırmak istemiyorlarsa, TL'ye istikrar kazandırmak için en azından bir miktar dövizi kullanabilirler."
Erdoğan’ın görevden aldığı Merkez Bankası yöneticisi isyan etti...
AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'faiz indirin' çağrısına karşı çıktığı için geçen ay görevden alınan Merkez Bankası Para Politikası Kurulu üyesi Prof. Dr. Semih Tümen, Türk lirasının değer kaybetmesine isyan etti.
Geçtiğimiz 2 yıl içinde, Merkez Bankası başkanlığı koltuğu 4 kez el değiştirdi. Her birinin görev süresinin 4 yıl olması gereken başkanların görevden alınmalarının perde arkasında "faiz" kararları vardı. Merkez Bankası'ndaki başkan değişiklikleri ve faiz kararları doların ateşini önlemeye yetmedi. Aksine, faizler düştükçe dolar tarihi zirvesini yenilemeye devam etti.
Erdoğan düşük faizlere ilişkin, "Bu politika ile biz ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl yaptığımızı hangi risklerle karşı karşıya bulunduğumuzu, sonunda ne elde edeceğimizi gayet iyi biliyoruz" derken, süreci "ekonomik kurtuluş savaşı" olarak niteledi.
AĞBAL’IN PAYLAŞIMINI ALINTILADI
Erdoğan’ın dün akşamki kur ve faiz açıklaması sonrasında bugün Türk lirasında çok sert değer kaybı görülürken, Tümen, Twitter’dan yaptığı çağrıda, “Başarı şansı olmayan bu irrasyonel deneyi bir an önce terkedip Türk lirasının değerini koruyacak, Türk halkının refahını gözetecek kaliteli politikalara bir an önce dönmemiz gerekiyor” dedi.
“Bunu nasıl yapacağımızı yeniden hatırlamakta fayda var” diyen Tümen, Naci Ağbal’ın 19 Eylül’de yaptığı paylaşımı alıntıladı.
YAZISINI PAYLAŞMIŞTI
Ağbal, Twitter hesabından, TCMB Başkanı olduğu dönemde kaleme aldığı ve 5 Mart 2021 tarihinde bankanın blog sitesi olan tcmbblog.org'da yayımlanan yazısının linkini paylaşmıştı.
İşte Ağbal'ın yazısının ilgili kısmı:
“2021 yılı sonunda enflasyonun yüzde 9,4 seviyesine düşmesini hedefliyoruz” denilen yazıda, “Ocak ayında sıkı parasal duruşumuzu korurken bu duruşun uzun bir müddet sürdürüleceğini ve gerekirse ilave faiz artışı yapılabileceğini belirterek sözle yönlendirmede bulunduk. Bu süreçte yaptığımız açıklamalarda ise mevcut enflasyon riskleri karşısında bu yıl içinde faiz indirimini uzun bir süre gündeme almamızın mümkün görünmediğini belirterek sözle yönlendirmemizi belirgin bir şekilde güçlendirdik” denilmişti.
''BİR KRİZDEN DİĞERİNE SÜRÜKLENECEĞİZ''
TL'nin değersizleşmesine dikkat çeken ekonomist Ümit Akçay ise, ''2 ayda TL'nin yüzde 26.89 değersizleşmesi bir döviz krizidir. 23 Eylül'deki faiz indirimi süreci başladığından bugüne yaşananlar, karşımızda işlemeyen iki modelin olduğunu gösteriyor. 2001-2013 modeli de, 2013-2021 modeli de işlemiyor. Bunları aşacak ciddi alternatifleri konuşmadığımız sürece bir krizden diğerine sürükleneceğiz'' ifadelerini kullandı.
Dolar Apple'a da yansıdı: Apple Mağazası satışları durdurdu
Bugün 13,50 TL'ye dayanan dolar kurunun ardından Apple, çevrimiçi mağazasındaki satışları durdurdu.
Türk Lirası'nda bir günlük değer kaybı yüzde 20'ye yaklaştı. Dolar, Türk Lirası karşısında 13.50 seviyesini aşarken, avro da Türk Lirası karşısında 15.20 seviyesine gelmişti.
TL'nin değer kaybının ardından Apple, çevrimiçi satış kanalında mac, iPad, Watch, AirPods, iPhone satışlarını durdurdu.
İlk olarak iPhone 11 satışlarını durduran şirket, "satın alım" işlemini tüm ürünler durdurma kararı aldı.
Çevrimiçi mağazada ürün seçimi yapıldığı zaman ise "Şu Anda Mevcut Değil" yazıyor.
Apple tarafından henüz konuya ilişkin bir açıklama yapılmadı.
Dolar kuru dev firmayı da vurdu! Ünlü çikolata firması üretimi durdurdu
İktidarın başarısız yönetimi piyasaları altüst etti. Döviz kurunun engellenemeyen yükselişi yurttaşı olduğu kadar üreticileri de vurdu. Ünlü çikolata firması Pelit, belirsizlik ve tedarik sorunlarından dolayı üretimi durdurduğunu açıkladı
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın kabine toplantısından sonra yaptığı faiz açıklaması dolar kurunu vurdu. Dolar 23 Kasım'da 'Kara Salı'yı yaşadı. Kurun önlenemez lükselişi zam yağmuruna dönüşürken ABD Doları'ın rekor kırdığı saatlerde ünlü çikolata markası Pelit'ten kötü haber geldi.
Yılların çikolata firması Pelit dolar kuru nedeniyle üretimi durdurma kararı aldığını açıkladı.
Yılların köklü firması Pelit Çikolata, yaptığı açıklama ile ham madde sıkıntısı ve dövizdeki dalgalanmalar sebebiyle satışı durdurduğunu belirtti.
Yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:
Değerli iş ortaklarımız,
Tedarikçi firmaların ham madde temininde yaşattığı sıkıntılar ve dövizdeki dalgalanmanın belirsizliği sürdürmesi üzerine geçici olarak satış ve sevkiyatları kapatmak zorunda kaldık. Piyasanın normale dönmesi ile birlikte yeniden durum değerlendirmesi yapılıp siz sayın müşterilerimize bilgi verilecektir.
Saygılarımla.
Satış Müdürü Metin Ayan (CUMHURİYET)
