Tüm dünya uzun yıllardır gözetim toplumunu konuşuyor. İktidarların, internet kullanıcılarının sanal eylemlerine dönük adımları tartışmaları da beraberinde getiriyor. En son Amerikan seçimlerinde gündeme gelen internet kullanıcılarının profillenmesi skandalı seçime bir yıl kala Türkiye’de de tartışılmaya başlandı.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun Türkiye’deki internet sağlayıcılarından abone verilerini mahkeme kararı olmadan ve kişilerin internet trafiğini ortaya koyar nitelikte elde edildiğini ifade eden CHP Genel Başkan Yardımcısı Onursal Adıgüzel’e göre kişiler profilleniyor ve Türkiye’de de bir Facebook- Cambridge Analytica veri skandalı ortaya çıkabilir.
BTK ABONELERİN İNTERNET TRAFİK BİLGİLERİNİ TALEP EDİYOR
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), 2018 yılında “Abone desen yapısı” kurul kararı yayınladı. Bu karar uyarınca BTK, Türkiye’de hizmet veren 313 internet servis sağlayıcısından abonelerin kişisel bilgilerini “mahkeme kararı uyarınca” talep etmeye başladı. Abone deseninde abonelerin adından yaşadıkları yerlere, doğum tarihlerinden anne kızlık soyadına kadar pek çok bilgi talep edilebiliyor.
BTK bu süreçte internet işletmecilerine farklı zamanlarda gönderdiği “İSS Trafik Log Deseni” konulu bir yazı ile abonelerin erişim trafik kayıtlarını düzenli şekilde kuruma aktarılmasını istedi. Bu taleple birlikte kişilerin bilgilerinin yanı sıra hangi saatte hangi web adresine girildiği gibi internet trafik bilgilerinin de kuruma sunulması öngörüldü.
BTK’YA KARŞI TELEKOMÜNİKASYON İŞLETMECİSİNDEN DAVA
BTK’nın abonelerin bilgilerini talep eden kurul kararlarına karşı 2019 yılında Serbest Telekomünikasyon İşletmecileri Derneği (TELKODER) tarafından dava açıldı. BTK’nın talep ettiği bilgilere karşı bir telekomünikasyon şirketi de davaya müdahil oldu. Dosyada Danıştay Savcısı iddianamesini BTK’nın kurul kararının hukuka uygun olmadığı yönünde hazırladı. Kişisel verilerin ‘Abone deseni’ halinde BTK’yla paylaşılmasına karşı açılan dava halen görülmeye devam ediyor.
‘KİŞİLER PROFİLLENİYOR’
BTK’nın son dönemde internet hizmeti sağlayıcılarından “gizli” ibaresiyle abonelerin kişisel verilerinin yanı sıra trafik bilgilerini talep ettiği, bunu mahkeme kararı olmadan yaptığı iddiaları gündemde.
Bu durumu Meclis’te gündeme getiren isimlerden biri de CHP Bilgi ve İletişim Teknolojilerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Onursal Adıgüzel oldu. Kişilerin verilerinin temin edilerek profillendiğini ve bilgilerinin toplandığını söyleyen Adıgüzel’e göre bu durum çok sayıda skandala sebep olabilir:
“Düşünün ki bir kişinin akşam hangi internet sitesine girdiği, oradan ne indirdiği gibi veriler talep ediliyor. Bir kişi örneğin Cumhuriyet Halk Partisi’ni merak ediyor. Belki de AK Parti üyesi ya da bir kurumda yönetici. CHP’nin sitesine giriyor, muhalif gazeteleri okuyor. Bu kişiyi bu verileri elde ederek profilleyebilirler. Profilledikten sonra bunu o insanı ona göre pozisyonlarlar. Bu pek çok skandala sebep olabilir. Bakanlık yetkilileri ‘profilleme yapmıyoruz’ dese de bu iktidara ne kadar güvenebiliriz? BTK’nın ve diğer kurumların tarafgir yapısı ortada. Böyle bir veri toplamanın manipülasyon yapmak için araç olarak kullanılabileceğini düşünüyoruz.”
‘FACEBOOK- CAMBRIDGE SKANDALI ORTAYA ÇIKABİLİR’
Gelecek hafta konuya ilişkin hazırladıkları araştırma önergesini Meclis Başkanlığı’na sunmaya hazırlanan Adıgüzel’e göre BTK’nın adımıyla ortaya çıkan durum seçmenin manipüle edilmesi için de kullanılabilir.
Facebook, kullanıcı bilgilerinin uygunsuz bir şekilde Cambridge Analytica şirketiyle paylaşıldığı skandalı 2018 yılında ortaya çıkmış, Cambridge Analytica'nın yönetim kurulu başkanının söz konusu verilerin ABD seçimlerinde Donald Trump'un lehine kullanıldığını itiraf ettiği sözleri gizli çekilen görüntülerle basına yansımıştı.
Bu örneği hatırlatarak, “Türkiye’de de bir Facebook- Cambridge Analytica veri skandalı ortaya çıkabilir” diyen CHP’li Adıgüzel, BTK’nın elde ettiği kişisel verilerin seçimler için kullanılabileceğini vurguladı ve şunları söyledi:
“Analistler bir insanın kaç saat telefonla konuştuğuna bakarak hangi cinsiyette olduğunu ve yaşını tahmin edebiliyor. Bir kişinin hangi internet sitelerine girdiğini ne yaptığını takip eden bir yapı da onun siyasi eğilimleriyle ilgili birçok analiz yapabilir. Sonrasında onu hedefleyen yeni reklamlar çıkarabilirler. Bunların hepsi de risk oluşturuyor. Türkiye’nin parti devletine dönüştüğünü gördüğümüzde bağımsız kurulların hiçbirine de güven kalmamış durumda. Bu verilerin mahkeme kararı olmadan toplanıyor olması bizim için büyük bir risk oluşturuyor ve biz bunun skandala dönüşebileceğini düşünüyoruz.”
BAKAN YARDIMCISI ‘PROFİLLEME’ YAPMADIKLARINI SÖYLEDİ
CHP’li Adıgüzel söz konusu itirazlarının bir kısmını “sosyal medya dezenformasyon” yasa teklifinin görüşmeleri sırasında Meclis Dijital Mecralar Komisyonu’nda da dile getirdi. BTK’nın hangi amaçla kişilerin bilgilerini şirketlerden istediği, ‘abone deseni’ ile neyin amaçlandığı gibi sorulara Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Ömer Fatih Sayan yanıt verdi. BTK’nın yasal çerçevede ve mahkeme kararı uyarınca internet servis sağlayıcılarından bilgi ve belge talep ettiğini savunan Sayan, BTK’nın profilleme yapmadığını ifade ederek, “BTK veya bizde hiçbir şekilde algoritma veya profilleme olmamaktadır” dedi. (SERKAN ALAN - GAZETE DUVAR)
