İyi ki varsınız,çağrınız kabulümüzdür...!

''8 Nisan bütün dünyada, 2. Dünya Savaşında Naziler tarafından soykırıma uğratılarak katledilen sayısı tam olarak bilinmeyen yü...

''8 Nisan bütün dünyada, 2. Dünya Savaşında Naziler tarafından soykırıma uğratılarak katledilen sayısı tam olarak bilinmeyen yüzbin lerce çingenenin anısına Dünya Romanlar Günü olarak kabul edilmiştir.
 
8 Nisan, bir yandan Çingene halkının acılarını anmak, bir yandan da Çingenelere yönelik ırkçılık, ayrımcılık ve ön yargılara karşı mücadele etmek için bir çağrıdır''.

İyi ki varsınız,çağrınız kabulumüzdür...!!!.

ÇİNGENELER

Çingeneler veya Romanlar, Hindistan'ın Pencap-Sind (Pakistan, Karaçi) nehir havzası boyunca Pakistan ve Afganistan'ın da içinde bulunduğu bölgelerden 1050 civarında İran ve Anadolu üzerinden dünyaya yayılmış Hint-Avrupa kökenli bir halk.
 Roman kelimesi, Roman dilinde rom "koca" kelimesiyle ilişkilendirilmekte olup Sanskrit rama (रम) ramaṇa (रमण) aynı anlama gelmektedir. Türkçede Roman halkını tanımlamak için kullanılan Çingene kelimesi ise Yunanca tsinganos (τσιγγάνος) kelimesinden ödünçlenmiştir. Kelimenin kökeni Eski Yunanca Αιγύπτοι (Modern Yunanca γύφτο) "Mısırlı" anlamındadır. Eski Yunanlılar Roman halkının Mısır kökenli olduğuna inandığından bu tanımı kullanmaktaydı. Batı dillerinde kullanılan gypsy terimi bu kelimeden gelişmiştir. İlginç bir benzerlik olarak Osmanlı ve Anadolu Türkçesi'nde Çingeneleri tanımlamak için kullanılan diğer bir terim olan Kıpti'nin Mısır halklarından birisinin adı olmasıdır.^[34]
 Anadolu Türkçesi ve yayıldıkları bölgelerde Çingenelere çeşitli isim ve sıfatlar takılmıştır. Sıfatlar daha çok yapılan meslekle ilgili olup özellikle Balkan Yarımadasında gümüşçü, demirci, kalaycı, nalbant, müzisyen, kaşık yapımcısı, madenci terimlerinin yerel dillerde karşılıklarıdır. Aşağıdaki listede ise isimler yer almaktadır: ^[35]

Türkçede Romanlar, yaşadıkları yöreye bağlı olarak Çingene sözcüğünün versiyonları olan çeşitli isimlerle anılırlar. Bunlardan bazıları şunlardır: Çingen, Cingen, Cıngan, Çingan, Çingân, Cingan, Çincane ve Cingane. Bunun haricinde kullanılan bazı yöresel isimler şunlardır:

• Cono (Adana)
• Roman (İzmir)
• Şopar (Tekirdağ, Kırklareli)
• Cingan (Kastamonu, Sinop, Çorum, Afyon, Ankara)
• Mıtrıp (Van, Diyarbakır)
• Mutruf (Ardahan)
• Bala (Ilgın, Konya)
• Poşa (Erzurum, Artvin, Kars). Anadilleri Ermenice olup Doğu Anadolu'da yaşamaktadırlar.^[36]
• Gurbet, kurbat (Tunceli, KKTC, Hatay)
• Kareçi (Birecik) (ayrıca Diyarbakır ve civarinda Kareçi, belki de Pakistan Karaçili anlamında)
• Çingit "göçebe, çingene" (Amasya, Samsun)
• Abdal (Dörtyol , Hatay - Kahramanmaraş)
• Çerge, Firavun (Edirne)
• Dom (Van,Hakkari)
• Aşıq - (Diyarbakır)
• Kıpti
• Orom (Gökçebey
• Ole (KKTC)

DİĞER DİLLER

• Athingani, Atzinganoi (Yunanistan)
• Bohem, Bohemian (Fransa'da, Çek bölgesi Bohemya'dan göçenlere)
• Cadegipti, Cingali, Cinguli, Zingari, Zingaro (İtalya)
• Cascarots (Baskça)
• Cigani (Slovenya)
• Cigány, Ciganyok, Pharaones "Firavun'un halkı" (Macaristan)
• Cikan (Çek)
• Cyganie (Polonya)
• Garaçı (Azerbaycan)
• Giofog (Galce, İrlanda)
• Gipcyan, Gipson, Gypsy (İngiltere)
• Gitan, Manouches, Tzigane, Saracens "Araplar" (Fransa)
• Gitano (İspanya
• Gypsy (İngilizce)
• Luri, Luli (İran)
• Qereçi (Mıtırıb,Elikci) (kürtçe)
• Nuri (Mısır, Suriye, Filistin)
• Rom/Roma/Rroma (birçok dilde)
• Ţsigani (Romanya)
• Ţsıgan /цыган/ (Rusya)
• Zegynen (İsviçre)
• Zigenare (İsveç)
• Zigeuner, Sinti (Almanya, Belçika ve Hollanda)
• Zingarelle, (İtalya), Verdi bazı eserlerinde çingenelere değinmiştir ve La Traviata'da da bir çingeneler korosu bölümü vardır.
• gıptı ,kıpti "kutsal kitaplarda" tarihi din kayıtlarında

TARİHÇE

Çingenelerin vatanlarını neden terk etmek zorunda kaldıkları bugün bile yanıtsız kalmaktaysa da tarihçiler üç görüş üzerinde durmaktadır:

• Gazneli Mahmut’un Sindh ve Penjap’ı işgali sırasında 500.000 Hintliyi esir aldığı bilinmekte olup, Hindistan’ı fetheden Müslümanların, Romanları köle olarak alıp ülkelerine götürülmesi en yaygın teoridir.
• En düşük kast olduğu sanılan Çingenelerin, Müslüman fatihlere karşı paralı asker olarak kullanılmış olabilirler ki, yenilginin ardından göç etmek zorunda kalmış olabilirler.^[37]
• Firdevsi’nin Şehnamesi’ne göre MS 420 yılında vatanlarını (Hindistan, Karaçi) terk edip dünyaya yayılan 12.000 kişilik Luri halkı, eğer Çingeneler ise dünyaya yayılmalarının Hindistan'ın işgali ile ilişkisi olamaz.^[37]

Romanlar kendilerine Çingene denilmesinden hoşnut olmamakla, bunu aşağılama olarak görüyorlar ve ayrıca Anadolu'nun bazı yerlerinde Elekçi ve Sepetçi de denilmektedir. Özellikle bu tabirler Çankırı, Tokat ve Yozgat'ta Çingeneler için kullanılmaktadır.
İlk kez 1505'te İrlanda'da, 1514'te de İngiltere'de nüfus kayıtlarına geçirildiler. Aynı tarihlerde, Avrupa'nın birçok ülkesinde gezgin çalgıcı ve falcılardan oluşan bazı göçebe toplulukların kayıtlarına rastlanır. Günümüzde Çingeneler dünyanın dört bir yanına dağılmış olarak yaşarlar. Büyük bölümü Avrupa'nın güney kesiminde toplanmıştır. 19. yy.ın sonlarına doğru Kuzey Amerika'ya da göç etmişlerdir. Çingeneler yaşadıkları her ülkede değişik adlarla anılırlar.
Çingeneler, dünyanın en renkli göçebe topluluklarından biridir. Türkiye'de yoğun olarak yaşadıkları yerlerin başında özellikle Adana (Cono aşireti) olmak üzere, Çanakkale, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Düzce, İstanbul ve İzmir gelir.
Çingenelerin büyük bölümü gelenek, göreneklerini ve topluluklarının yönetim biçimlerini korumuştur. İlk olarak 19. yy.da Avrupa'da, sayıları 10-100 aile arasında değişen Çingene toplulukları şefler seçmeye başladı.
Çingene sözcüğü yerleşik düzeni olmayan göçebe insanları çağrıştırır. Oysa Çingenelerin çok azı günümüzde göçebedir. Bazıları kendi istekleriyle göçebeliği bırakmış, yaşadıkları ülkenin yaşam biçimini benimsemişlerdir. Edirne-Kırklareli yöresinde göçebe olarak yaşayan çingenelere "Çerge" denir. Çergeler genellikle pazarlama (bohçacılık) ve kalaycılık işiyle uğraşırlar. Roman olmayanlarla evlenen Romanlar da vardır.Bazı ülkelerde de yerleşik yaşama zorlanmışlardır.Soykırıma uğramışlardır.
Yarı göçebe, yarı yerleşik bir topluluğun sayımının yapılması güç olduğu için Çingenelerin kesin nüfusu bilinmemektedir.
Nisan 1971'de, Çingenelerin sorunlarını tartışmak üzere Londra yakınlarında ilk Uluslararası Roman Kongresi toplanmış olup bu kongreye atfen, 1990'dan itibaren 8 Nisan Dünya Romanlar Günü olarak kutlanmaktadır

GRUPLAR

Yayıldıkları coğrafyaya göre Çingene halkı göçebe zanaatçılar olarak tek başlık altında toplanabilir. Bununla birlikte tarih boyunca üç ana kola bölünmüşlerdir. ^[38]

• 1. Kalderaşlar
  • a. Lovariler
  • b. Boyhalar
  • c. Luriler
  • d. Çurariler
• 2. Gitanolar
• 3. Manuşlar
  • a. Valsikanlar
  • b. Pimontesiler
  • c. Gaygikanlar
  
  OSMANLI'DA ÇİNGENELER
  

  Osmanlı'da Çingeneler

  Osmanlı İmparatorluğu'nda da Rumeli topraklarında yaşayan Çingeneler ayrı yönetim sayılmışlardı. Kırklareli merkez var sayılarak, (Vize sancak beyinden bağımsız ve ancak gene Vize'de oturmakta olan) Yörük ve Tatarlarından sorumlu bir paşaya bağlanıp "Çingene Sancağı" olarak adlandırılan bu yönetim biriminde, Romanlar'ın yönetsel, mali ve askeri işleri düzenlenirdi. Osmanlı Çingeneleri müslüman olmalarına rağmen, cinayet, vatana ihanet gibi davalarda mahkûm oldukları taktirde, müslümanlar gibi asılarak değil, gayrimüslimler gibi kafaları kesilerek cezalandırılırdı. <sup>[39]
  
  YAŞAM TARZLARI</sup>
  Eski göçebe yaşamlarına uygun işler yaparlardı. Kadınlar falcılık yapar, dilenir ya da dans ederdi. Erkekler ise çalgı çalar, kap kacak lehimciliği, kalaycılık, hayvan ticareti, hayvan eğiticiliği gibi işlerle uğraşırlardı. Geçmişte atlarla çekilen arabalarla yapılan göçlerde artık kamyon ya da karavanlar kullanılmaktadır. Eski uğraşlarının yerini ise, meyve toplama, asfalt dökme, kullanılmış araba ticareti, sirklerde hayvan bakıcılığı ya da eğiticiliği, hurda maden ve antika eşya alım satımı gibi işler almış olmakla birlikte özellikle Türkiye de ve diğer birçok dünya ülkesinde yerleşik hayata geçmiş olanlar diğer meslek dallarıyla ilgilenmiş olup başka türlü mesleklerde edinmişlerdir. Bazı ünlü İspanyol gitaristler ve flamenko dansçıları Çingene ya da yarı Çingenedirler. Çingenecenin yazılı bir dil olmayışı yüzünden edebiyat yapıtları yoktur.^{[kaynak belirtilmeli]}
  

  Ayrımcılık

  Çingenelerin göçebe yaşam tarzı yerleşik toplumlarınkinden çok farklıdır. Bu yüzden çoğu zaman, yerel halk tarafından hırsızlık, büyücülük, çocuk kaçırma gibi eylemlerle suçlanmışlardır.
  1554'te İngiltere'de Çingene olduğu söylenen herhangi bir kişinin asılması işten bile değildi.^{[kaynak belirtilmeli]} Hemen hiçbir yerde istenmeyen Çingeneler, birçok ülkeden sürülmelerine karşın, bir süre sonra bu ülkelere geri dönmeyi başarırlardı.
  Günümüzde de Çingeneler yaşadıkları bütün ülkelerde ayrımcılığa tabi tutulmaktadır. Bu yüzden de birçok ünlü, Çingene kimliğini gizlemek durumunda kalmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}
  

  Holokost

  II. Dünya Savaşı'nda Yahudiler gibi Romanlar da Almanlar tarafından büyük bir kıyıma uğratıldılar. 200.000 -800.000 arasında Roman çoluk çocuk aşağı ırktan oldukları gerekçesiyle Macaristan, Polonya ve Çekoslovakya'daki Nazi kamplarında yok edilmiş bu katliam Roman halkı tarafından porajmos "parçalanmak" olarak adlandırılmıştı.
  
  KAYNAKÇA
  
  
  1. ^ Center for Documentation and Information on Minorities in Europe - Southeast Europe, 'MINORITIES IN SOUTHEAST EUROPE: Roma of Albania', 2000. (Word dosyası)
  2. ^ Druzhemira Tchileva, Emerging Romani Voices from Latin America, European Roma Rights Centre
  3. ^ Jorge M. Fernandez Bernal. The Rom of the Americas ("Argentina")
  4. ^ Resmî data: 678.000
     800.000 - 1.000.000 Jorge M. Fernandez Bernal, The Rom of the Americas (Brezilya bölümünde)
  5. ^ 2001 resmî nüfus sayımına göre, 370.908 Bulgaristanlı kendini Roman olarak tanımaktadır. (resmi sonuç).
  6. ^ 1992 nüfus sayımında 313.000 kendi ilanıyla Roman (Elena Marushiakova and Vesselin Nüfusov, The Gypsies of Bulgaria: Problems of the Multicultural Museum Exhibition, 1995. Patrin Web Journal). Marushiakova ve Nüfusov, "The Roma in Bulgaria", Sofia. 1993. kitabına göre, Roman kimliğini benimseyen kişi sayısı 194.000 (1956), 214.167 (1959), 373.200 (1976); 523.519 (1980); hükumet tarafından Romalı olarak tanımlayan kişi sayısı 576.927 (1989), ancak yarısından fazlasının kendini Türk kimliği tercih ve ilan ettikleri hatırlanmalıdır. (s. 92–93). Marushiakova ve Nüfusov'un kaba ve şahsi tahmine göre, 1993 yılında Roman kökenli etnik kimliğinine sahip olduğu halde farklı etnik kimliğini benimseyen halkın toplam sayısı yaklaşık 800.000 (s. 94–95). Marushiakova and Nüfusov'un 1995'te buna benzer tahmine göre, 750.000 ±50.000. Bazı uluslararası kaynakları 700.000 – 800.000 gibi resmî nüfus sayımlarına göre büyük rakam gösterilmektedir. (UNDP Avrupa Bölge Bürosu) göre daha büyük rakamlar gösterilmektedir. Bulgaristan halkın 300.000'dan fazla Roman kökenlilerin kendi etnik kimliğini Türk ya da Bulgar olarak göstermek geleksel eğilimleridir. Diğer istastikler: 1990'de 450.000 olarak tahmin edilmiştir (U.S. Library of Congress study); 1992'de İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan gizli nüfus sayımından en az 553.466 olduğunu alıntı edilmiştir (bakınız. Marushiakova ve Nüfusov, 1995).
  7. ^ http://home.cogeco.ca/~rcctoronto/pdfs/fs08canada.pdf Ronald Lee, Roma in Canada, Roma Community Centre, 1998 PDF dosyası
  8. ^ Sčítaní lidu. domů a bytů 2001 (2001 nüfus sayımı), Český statistický úřad, 2005
  9. ^ http://skola.romea.cz/cz/index.php?id=historie/14 Petr Lhotka, Romové v České republice po roce, Vzdělávací cyklus o Romech, 1989
  10. ^ The State of the Roma in Greece, Hellenic Republic - National Commission for Human Rights (2001-11-29)
  11. ^ The Situation of Roma in Selected Western European Countries: Report to the OSCE Conference on Anti-Semitism and on other Forms of Intolerance Cordoba. Spain., International Helsinki Federation for Human Rights , June 8-9. 300.000 - 350.000 (Word dosyası)
  12. ^ http://www.nepszamlalas.hu/eng/volumes/06/00/tabeng/1/load01_10_0.html
  13. ^ http://www.csmonitor.com/2008/0213/p07s02-woeu.html
  14. ^ http://www.demos.hu/index.php?name=OE-DocManager&file=download&id=19&keret=N&showheader=N Hungary's Strategic Audit, DEMOS Hungary, ISBN 963-219-030-0 (PDF dosyası)
  15. ^ Hindu of India, Joshua Project
  16. ^ Lambanis or Gypsies, Kamat
  17. ^ Tavakkol, Saeed (26 Ekim 2005). "Gypsy". iranian.com. Erişim tarihi: 4 Ekim 2010.
  18. ^ Liégeois, Jean-Pierre (1994) (Fransızca). Roma. Tsiganes. Voiageurs. Conseil de l'Europe. ss. 34.
  19. ^ http://www.stat.gov.mk/pdf/kniga_13.pdf Census of nüfusulation. households and dwellings in the Republic of Macedonia, Republic of Macedonia State Statistical Office, Mayıs 2005] 2002 yılında 53.879 (PDF dosyası)
  20. ^ Diğer kaynaklara göre, 0,7–2,5 milyondan fazla. Romanya 2002 nüfus sayımı (PDF dosyası) 535.250. Ancak diğer kaynaklar ile çelişmektedir. Romalıların çoğu ayrımcılıktan korkarak farklı etnik olarak kendini tanıtmışlardır. Çoğunluğu Rumen olarak, Batı bölgelerde Macar olarak, Dobruca bölgesinde Türk olarak kendini tanıtmışlardır. Uluslararası kaynaklar ise resmi nüfus sayımına göre daha büyük rakam vermektedir. Onların kimlik kart sahibi olmadıkları için çoğu hiç kaydedilmemiştir.
  21. ^ Centrul de Resurse pentru Diversitate Etnocultuală, Romii din România (RDF dosyası)
  22. ^ WORLD BANK INVOLVEMENT IN ROMA ISSUES, World Bank
  23. ^ Chungui Qiao, 'IAOS SATELLITE MEETING: MEASURING SMALL AND INDIGENOUS NÜFUSULATIONS', Social Policy Journal of New Zealand C.25, Temmuz 2005 (PDF dosyası)
  24. ^ http://www.nzz.ch/nachrichten/schweiz/rumaenien_sieht_ende_starker_auswanderung_1.698521.html
  25. ^ НАЦИОНАЛЬНЫЙ СОСТАВ НАСЕЛЕНИЯ (National Nüfusulation - 2002 Russian Census) perepis2002.ru kayıtlı Romanların sayısı 182.766
  26. ^ Jean-Pierre Liégeois'nın araştırması (Jean-Pierre Liégeois, Roma. Tsiganes. Voiageurs, Conseil de l'Europe, 1994, s. 34.)'na göre Rusya'da 220.000–400.000 Roman yaşanmaktadır.
  27. ^ http://europeandcis.undp.org/uploads/public/File/rbec_web/vgr/chapter1.1.pdf UNDP Bölgeal Bureau Europe (PDF dosyası)
  28. ^ Slovakia seeks help on Roma (Fionnuala, Sweeney, CNN)
  29. ^ title=The CIA World Factbook "Slovakia"
  30. ^ U.S. Spain - The Gypsies
  31. ^ Gayri resmî sayım Reaching the Romanlar—A Feasibility Study Report (International Romani Studies Network, Istanbul, 2006. s.13. Ayrıca bakınız: Turkey: A Minority Policy of Systematic Negation (International Helsinki Federation for Human Rights report) [http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2005/05/08/639714.asp AB ülkeleriyle ortak bir noktamız daha ÇİNGENELER (Ayten Serin, 8 Mayıs 2005, Hürriyet), [http://www.milliyet.com.tr/default.aspx?aType=SonDakika&Kategori=yasam&ArticleID=873452&Date=07.06.2008&ver=16 Türkiye'deki Kürtlerin sayısı! (6 Haziran 2008, Milliyet)
  32. ^ Ukrainian census 2002
  33. ^ Estimation by SKOKRA (The Council of the Kumpanias and Organizations of the Americas) and Romani Union
  34. ^ özhan Öztürk. Karadeniz Ansiklopedik Sözlük Öztürk, s. 280
  35. ^ Özhan Öztürk. http://www.karalahana.com/makaleler/kitap/Karadeniz_ansiklopedik_sozluk.htm Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2. Cilt. Heyamola Yayıncılık. İstanbul. 2005. ISBN 975-6121-00-9. s.280-281]
  36. ^ Öztürk. a.g.e. s. 281
  37. ^ ^{a b} Öztürk, a.g.e. s. 281
  38. ^ Herman Berger. Çingene Mitolojisi. s. 5
  39. ^ Marushiakova, E., Popov, V. Osmanlı Imparatorluğu’nda Çingeneler. Istanbul (WIKIPEDIA)