Türkiye'de cinsel istismara uğrayan çocuklarla ilgili rapor
yayınlayan ECPAT’in verdiği bilgiler durumun vehametini gözler önüne seriyor.
Verilere göre çocuk tecavüzleri yapısal bir sorun Raporda yer alan bilgilere
göre Türkiye’de çocuk seks turizmi bulunuyor ayrıca hükümetin desteklediği 3
çocuk politikası çocuk gelinlere meşruiyet sağlıyor. Rapora göre çocuklara
yönelik tecavüz olayları sıkça yaşanırken hukuki yaptırımlar ise çok zayıf
kalıyor.
BirGün’ün ortaya çıkardığı Karaman Ensar Vakfı’nda 45 çocuğa
tecavüz haberinin ardından haftalardır Türkiye’nin dört bir yanından çocuklara
yönelik taciz ve tecavüz haberleri geliyor. Bu haberlerin sıklığı, sorunun
“münferit” bir vaka olmanın çok ötesinde, yapısal nedenleri olan bir sorun
olduğunu gösteriyor. Peki bu nedenleri nasıl bulabiliriz? Devletin çocukları
korumak için neleri değiştirmesi lazım? Bu soruların cevapları, Türkiye üzerine
yazılmış olan en kapsamlı raporlardan biri olan ECPAT raporunda yer alıyor.
ECPAT (Çocuk Seks İşçiliği, Çocuk Pornografisi ve Seks
Amacıyla Çocuk Ticaretine Son Ağı) dünyada bu alanda çalışan en büyük örgüt.
Geçen yıl Türkiye’nin durumuyla ilgili bir rapor yayımlayan ECPAT bir yandan
yapısal sorunlara işaret ederken diğer yandan da hükümetin bu sorunlara karşı
atması gereken adımları sıralıyor. Ancak hükümetin bu önerileri dikkate
aldığını söylemek zor. Üstelik bulgular arasında Türkiye’de on binlerce çocuk
seks kölesi olduğu, “çocuk seksi turizmi” diye bir uygulamanın varlığı, ergen
kızların zengin işadamlarına satıldığı, 4+4+4 eğitim sisteminin çocuklar için
tehlike oluşturduğu, evsiz çocukların çocuk pornolarında kullanıldığı ve bugüne
kadar çocuk pornolarında on binlerce Türkiyeli çocuk tespit edildiği gibi
korkunç gerçekler var.
Rapordaki tespitler şöyle:
»Çocuklar, Türkiye’de cinsel şiddete en fazla maruz kalan
grup. Türkiye’deki cinsel suçların yüzde 46’sı çocuklara karşı işleniyor.
»Aile içi istismarın yaygın olması nedeniyle çocuklar bu
ortamdan kurtulmak için evden kaçma veya erken yaşta evlenmeyi tercih
edebiliyorlar.
»Kızların rızaları dışında başlık parası için evlendirilmesi
dolaylı olarak kızları çocuk seks işçiliğine itiyor. Çünkü bu evlilikleri
sonlandırmak için tek yolu evden kaçmak olan kızlar, bu kaçışlarının ardından
çocuk istismarcılarının eline düşebiliyor. Aynı tehlike, aile içi istismardan
kuruluşun tek çaresi olarak kaçmayı gören çocuklar için de mevcut.
Kölelikte Avrupa birincisi
»Türkiye, Küresel Kölelik Endeksi’nde modern köle sayısında
Avrupa birincisi olarak yer alıyor. Endeksi hazırlayanlar, bunun nedeni olarak
cinsel istismar amacıyla insan ticareti ve çocuk evlilikleri gösteriliyor.
»2013 verilerine göre Türkiye’deki resmi evliliklerin beşte
birinde 18 yaşın altındaki kızlar evlendiriliyor. Türkiye’deki çocuk evlilik
sorunu diğer ülkelere göre daha fazla.
»Yoksulluk da çocukların şiddete maruz kalma ihtimalini
arttırıyor. Türkiye’de aşırı yoksulluk oranı yüzde 1’in altında olsa da her üç
çocuktan ikisi ciddi maddi sıkıntılar içinde büyüyor.
»ECPAT, Türkiye’nin çocuk seks işçiliğine dair katı ve net
yasaları olmasına rağmen bunların uygulanmasında sıkıntılar olduğunu söylüyor.
Çocukların seks işçiliğine zorlanması nedenleri arasında doğrudan aileleri
tarafından seks işçiliğine zorlanmaları, seks tüccarlarına satılmaları ve sahte
vaatlerle seks işçiliği yapmaları için kandırılmaları yer alıyor.
Yurtlarda da istismar
»Raporda devletin çocukları korumaya yönelik yurtları da
güvensiz olarak tanımlanıyor ve devlet yurtlarında çok sayıda çocuğun istismara
uğradığı anlatılıyor. Ayrıca töre ve namus gerekçesiyle öldürülmekten kaçan
kadınların bu yurtlara erişimlerinin yetersiz olduğunu ifade ediliyor. Zorla
evlendirilmelerinin ardından kaçan kızlara devlet tarafından yetişkin kadınlar
gibi davranıldığı ve bu kızların çocuk yurtlarında değil kadın yurtlarında
kaldığı da raporun bir diğer bulgusu.
Çocuklar yurtdışına satılıyor
»Türkiyeli çocukların en fazla satıldığı ülkelerin başında
Almanya var. Rapora göre Almanya’da Türk çocuklarını satan güçlü çeteler ve
ağlar bulunuyor. Türkiye vatandaşları, Almanya’da çocuk ticareti nedeniyle en
fazla ceza alan dördüncü ulusal grup olma özelliğini taşıyor.
‘3 çocuk’ için göz yumuyorlar
»Türkiye, Avrupa’da çocuk evlilik oranının en yüksek olduğu
ikinci ülke. ECPAT’a göre Türkiye’nin çocuk evliliğine yönelik yasaları ve
pratikleri uluslararası standartların gerisinde.
»Raporda AKP hükümeti, daha fazla çocuk yapılması ve nüfusun
artırılması politikalarının başarıya ulaşması için çocuk evliliği sorununa
gözlerini kapatmakla suçlanıyor.
Evsizler pornoda kullanılıyor
»Türkiye’de evsiz çocukların çocuk pornosu için kullanıldığı
ve çocuk pornolarının sokak aralarındaki CD satıcılarından yaygın bir şekilde
temin edilebildiği raporda yer alıyor. Türkiye çocuk pornografisine karşı
imzalanan Avrupa Konseyi Sanal Ortamda İşlenen Suçlar Sözleşmesi’ni imzalamış
olsa da yasalarını bu sözleşmeye uygun şekilde güncellemedi. Türkiye’nin çocuk
pornografisiyle mücadele etmede nasıl bir planının olduğu bilinmiyor.
»Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’nun bugüne kadar
çocuk pornolarında tespit ettiği Türkiyeli çocuk sayısı 36 binin üzerinde.
Kurum’un verilerine göre bu çocukların yüzde 42’si 7 yaşın, yüzde 77’si ise 9
yaşın altında çocuklar.
“Çocuk seksi turizmi”
»ECPAT’a göre Türkiye’de “çocuk seksi turizmi” de bulunuyor.
Rusya ve Ukrayna’dan getirilen çocuklar Karadeniz bölgesinde ve İzmir, Antalya,
Fethiye gibi turistik bölgelerde turistlere pazarlanıyor. Ayrıca Türkiye
vatandaşları da çocuk seksi turizmi için başka ülkelere gidiyor. ABD Dışişleri
Bakanlığı Türkiye’yi, yurtdışına çocuk seksi turizmi için giden vatandaşlarına
herhangi bir ceza uygulamadı için eleştiriyor.
»ECPAT, Türkiye’yi çocukların seks ticareti amacıyla
sömürülmesine karşı etkin bir ulusal eylem planı olmadığını belirtiyor,
“Türkiye hükümeti çocuk ticaretinin hiç olmadığını iddia ederek karmaşık bir
problemle yüzleşmekten kaçınmaya çalışıyor” ifadelerini kullanıyor.
Satışın şifreleri: Fıstık,kiraz, elma, karpuz
BM’nin araştırmasına göre Türkiye’deki Suriyeli çocukların
yüzde 5’i evlendirilmiş durumda.
Raporda kamplara dair korkunç ifadeler bunlarla sınırlı
değil: “Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkelerinden zengin yaşlı erkekler,
Suriye krizinden faydalanarak kamplardaki ergen kızları satın alıyor. Bu
ticareti sağlayan “çöpçatanlar”, kendilerine verilen siparişlere uygun kızlar
bularak onları alıcılara ulaştırıyor. Bu kişilerin kendi jargonları da var.
12-16 yaş arasındaki kızlara ‘fıstık’, 17-20 arasındakilere ‘kiraz’, 20-22
arasındakilere ‘elma’, daha büyüklere ise ‘karpuz’ diyorlar.”
Zenginler ergen kızları satın alıyor!
Suriye’deki savaştan kaçarak Türkiye’ye gelen sığınmacılar,
istismara en çok maruz kalan kesimlerin başında geliyor. Raporda “Türk
erkekleri sığınmacıların maddi zorluklarından faydalanarak Suriyeli çocuklarla
para karşılığı birlikte oluyor veya ‘başlık parası’yla çocukları eş olarak
satın alıyor. Çocukların önemli bir kısmı ikinci, üçüncü eş olarak satın
alınıyor ve resmi evlilik de gerçekleştirilmiyor. Kamplardaki durum da çok
farklı değil. 13 yaşındaki kızlar bile dördüncü eş olarak satılıyor veya muta
nikâhı kıldırılarak bir gecelik ilişki için satılıyor. Askerler arasında da
para karşılığı Suriyeli çocuklarla birlikte olan gruplar bulunuyor.” ifadeleri
yer alıyor.
Ne yapmalı?
ECPAT, çocukların seks amacıyla sömürülmesine yol açan
koşulları şöyle tanımlıyor: Yoksulluk, yetersiz eğitim, kültürel normlar, aile
içinde ilgi ve koruma eksikliği, göç, örgütlü suçlar ve yolsuzluğun yaygınlığı,
yasaların uygulanmasında eksiklikler ve toplumda çocuklarla seks yapmaya
yönelik talebin varlığı.
4+4+4’ün tehlikeleri
ECPAT, çocukların seks amacıyla sömürülmesine yol açan bu
koşulların ortadan kaldırılması için uzun vadeli bir strateji öneriyor. Bunun
için yapılması gerekenler yoksulluğun ve toplumsal eşitsizliğin azaltılması,
eğitim, sağlık ve toplumsal hizmetlere erişimin artması. Türkiye’de yoksulluk
ve toplumsal eşitsizliğin artışta olması, 4+4+4 ile özellikle kızlar arasında
eğitime erişimin azalması yüzünden bu sorunun uzun vadeli çözümü için atılması
gereken adımlar Türkiye’de atılamıyor. Raporda, özellikle 4+4+4 sisteminin
tehlikelerine dikkat çekiliyor. Rapora göre “Türkiye’de çocukların seks
amacıyla sömürülmesine karşı gereken yapısal adımlar atılmadı”. Raporda
Türkiye’de yaklaşık 50 bin çocuk seks kölesinin bulunduğuna dair tahminler yer
alırken bu çocukların seks ticareti mafyasının eline düştüğü belirtiliyor.
Bu adımlar atılmalı
Çocukları korumak için etkin ve denetime açık bir Ulusal
Eylem Planı hazırlanmalı.
Çocukların dini nikahlarla evlendirilmesi pratiğine karşı
daha etkin mücadele edilmeli.
Çocukların cinsel istismarı ve bunlara karşı geliştirilen
yöntemlerle ilgili daha fazla veri toplanmalı ve yayınlanmalı.
Eğitimi düzenleyen yasalar değiştirilerek çocuk
evliliklerine yol açabilecek 4+4+4 eğitim sisteminde değişikliğe gidilmeli.
Çocuk gelinleri içinde bulundukları durumdan kurtarabilecek
hizmetler geliştirilmeli, toplum, çocuk ve kadın hakları konusunda bilinçlendirilmeli.
Şiddet mağduru çocuklara yönelik yetersiz sayıdaki sığınma
evlerinin sayıları artırılmalı. Çocuk yaşta evlendirildikten sonra boşanan ve 8
yaşın altında olan kızlar için sığınma evleri açılmalı.
