16 Nisan’da yapılacak anayasa değişikliği referandumu öncesi
televizyon ekranlarında Evet ve Hayır cephelerine ayrılan süre arasında büyük
bir fark dikkat çekiyor. Özelikle MHP’nin muhalif kanadı ve HDP ekranlarda
sadece haber bültenlerinde kısa süreli yer bulabiliyorlar. Yüzü aşkın örgüt ve
inisiyatiften oluşan bağımsız bir platform olan "Demokrasi için
Birlik" bir süre önce Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) kayıtlarına
dayanarak hazırladığı raporda bu durumu somut verilerle ortaya koydu.
Raporada 01-20 Mart 2017
arası kamu kanalı TRT 1 dahil aralarında Kanal D, CNN Türk, Fox Tv ve
HaberTürk’ün de bulunduğu 17 ulusal kanaldaki canlı yayınlarda Cumhurbaşkanlığı
ve AKP’ye yaklaşık 470, MHP’ye 15 saat ayrılırken CHP’ye yaklaşık 45 saat ayrıldığı,
HDP’ye ise hiç yer verilmediği açıklandı. 01-10 Mart 2017 tarihleri arasında
referanduma dair haber bültenlerinde ise Cumhurbaşkanlığı ve AKP’ye yaklaşık
136 saat, MHP’ye yaklaşık 14 saat, CHP’ye 17 saat ayrılırken HDP’ye ise 33
dakika ayrıldığı duyuruldu.
"Türkiye’de
hiçbir zaman bu kadar ağır bir baskı olmadı"
HDP’nin Eş Genel Başkan Yardımcısı Saruhan Oluç, DW
Türkçe’ye yaptığı açıklamada bu raporun ardından da bir değişiklik olmadığını
vurguladı ve "Hem kamu hem de özel televizyonlarda büyük bir ambargo ile
karşı karşıyayız" dedi. Oluç "TRT’de şu ana kadar bize hiç yer
ayrılmış değil. Özel kuruluşlardan da bir tek geçtiğimiz haftalarda FOX TV
bizim Ankara Milletvekilimiz Sırrı Süreyya Önder’i canlı yayına çıkardı. Onun
dışında herhangi bir vekilimize canlı yayın teklifi olmadı. Yani tam bir
karartma ile karşı karşıyayız" diye konuştu.
Hayır kampanyası yürüten herkese karşı ağır bir baskı
olduğunu kaydeden Saruhan Oluç "MHP muhalifleri zaten hiçbir şekilde
görünmüyor. CHP’ye yönelikde de ağır bir ambargo var ama CHP tek tük canlı
yayınlara çıkabiliyor" diye konuştu. Oluç, "Türkiye’de hiçbir zaman
bu kadar ağır bir ambargo ve baskı olmadı" dedi.
HDP'nin ekranlarda sesini duyurmak için bir başka metot
geliştirdiğini anlatan Oluç, "Görüşlerimizi anlatmak için kendi paramızla
televizyonlara reklam fimleri hazırladık. Bunlar şimdi Kanal D, FOX, Star ve
CNN’de yayınlanıyor. TRT ise bize reklam konusunda olumlu ya da olumsuz
herhangi bir yanıt vermedi" diye konuştu.
Halkoylaması Yasası’na göre Meclis’te grubu bulunan siyasi
partiler ve Cumhurbaşkanı 9-15 Nisan 2017 tarihleri arasında TRT'de propaganda
konuşması yapacaklar. Bu kapsamda HDP’li politikacılar TRT’de 11 Nisan saat
20.00’de ve 13 Nisan saat 20.11’de 10’ar dakikalık propaganda konuşması
yapabilecek.
Oğan: Hiçbir
televizyon kanalı bize mikrofon uzatmıyor
Ekranlarda görünür olmayan bir diğer Hayır kampanyası
yürüten grup da MHP’nin muhalif kanadı. MHP’de genel başkanlığı adaylığını
açıkladıktan sonra partiden ihraç edilen Sinan Oğan, DW Türkçe’nin "MHP’li
muhalifler TRT ve özel kanallarda ne kadar yer alıyor?" sorusunu
"Sıfır. Hiç yer ayrılmıyor" diyerek yanıtladı ve şunları söyledi:
"Bir tek FOX TV’de bir defa programa çıktık. Bir de bize yönelik saldırlar
olduğunda ana akım medya değimiz HaberTürk, NTV, CNN Türk’te de zaman zaman haberlerin
içinde bir iki cümle ile geçiştiriliyoruz. Bazen hükümet kanallarında bize
yapılan saldırıları bizim provake ettiğimiz şeklinde bize dönük suçlayıcı
haberlere yer veriyorlar. Onun dışında hiçbir şekilde hiçbir televizyon kanalı
bize mikrofon uzatmıyor."
TRT’yi "referandum bilgilendirme programı adı altında
Evet propagandası yapmakla" suçlayan Oğan özel kanallarda da MHP’li
muhaliflere yönelik bir yasak olduğunu savundu. MHP'li muhaliflerin ekrana
çıkarılmaması için "Saray'dan talimat var" diyen Oğan, kendilerine
yönelik baskıyı MHP’li muhaliflerin sadece MHP tabanında değil aynı zamanda AKP
tabanında da etkili olmasına bağlıyor. Oğan "CHP ne kadar çalışırsa
çalışsın CHP’nin etki alanı sadece sol cenahla sınrılıdır. CHP Hayır verin diye
hiçbir sağcı Hayır’a gitmez. Ama biz sağ içinden olduğumuz için bizim
konuşmalarımızın çok etkisi oluyor. O sebeple CHP’nin konuşma yapmasına çok
fazla kısıtlama getirmiyorlar ama bize kısıtlama getiriliyor" diye
konuşuyor.
MHP seçmeninin yüzde 90’ının referandumda Hayır oyu
kullanacağını savunan Sinan Oğan, MHPli muhaliflerin seslerini duyurmak için
yaklaşık bir ay önce Kanal 3 Hilal adlı bir YouTube kanalı kurduğunu belirtti.
Oğan ayrıca Hayır kampanyası için sosyal medyada da önemli bir çalışma
yürüttüklerini sözlerine ekledi.
Medyada eşitsizliğin
cezalandırılmasına KHK ile son verildi
Şubat ayında OHAL kapsamında çıkarılan 687 sayılı KHK ile
Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 149-A maddesi
yürürlükten kaldırılmıştı. O nedenle Yüksek Seçim Kurulu (YSK), özel televizyon
ve radyolara, "eşitlik ilkesini de içeren esaslara aykırı yayın
yapması" halinde verilmesi öngörülen cezayı veremiyor. 149. madde
"özel radyo ve televizyonlarda, YSK tarafından belirlenen esaslara aykırı
olarak yayın yapılması" halinde, yayın durdurma ve para cezaları
verilmesini öngörüyordu.
"Medyanın siyasi
davranış üzerindeki etkisi sınırlı"
Peki, bu eşitsizlik seçmenlere nasıl yansıyor? Ankara
Üniversitesi'nden iletişim bilimci Prof. Dr. Nuran Yıldız, DW Türkçe’ye yaptığı
açıklamada medyanın siyasi davranış üzerindeki etkilerinin sanıldığı kadar
güçlü olmadığını savundu. Amerikan iletişim bilimci Joseph Klapper’in
"medyanın tutumları değiştirmekten çok, mevcut tutum ve davranışları
pekiştirdiğini" savunan araştırmalarına atıfta bulunan Yıldız,
"Seçimler ya da referandumlar radyo ve televizyon üzerinden kazanılmaz.
Öyle olsaydı, şimdi ABD’de Trump değil, Hillary Clinton başkandı" diye
konuştu.
İnsanların siyasal etkiye, sanıldığının aksine seçim
ortamında değil, seçim ortamının öncesinde daha açık olduğunu kaydeden Yıldız,
"Siyasal görüşler insanların değerler ve inançlar sistemiyle belirlenir.
Bu da aile, arkadaşlar, içinde yaşanılan çevreyle etkilenir. Dolayısıyla, o ya
da bu görüşe yakın olmak hayatın içinde şekillenir. Seçim çalışmaları kararsızlar
için anlamlıdır" değerlendirmesinde bulundu. İki ay öncesine kadar
Türkiye’de kararsızların seçmenin yüzde 20’sini oluşturduğunu kaydeden Yıldız,
bu oranın referandum yaklaştıkça azaldığını belirtti.
©Deutsche Welle
Türkçe - Başak Demir
