Ekonomik taleplerle başlayan ve hükümet karşıtı protestolara dönüşen gösteriler üçüncü gününde ülke geneline yayılmaya devam ediyor… ...
Ekonomik taleplerle başlayan ve hükümet karşıtı protestolara
dönüşen gösteriler üçüncü gününde ülke geneline yayılmaya devam ediyor…
İran, 2009’da “reform” talebiyle başlayan ülke genelindeki
protestolardan bu yana en kapsamlı eylem dalgasıyla karşı karşıya. Ülkede
perşembe günü hayat pahalılığı ve yoksulluğu protesto amacıyla başlayan
gösteriler yayıldı. Eylemlerde dini yönetime ve hükümete karşı sloganlar da
atılıyor.
8 YIL SONRA EN BÜYÜK EYLEM
BBC muhabirleri, İran'daki protestoların 2009 yılından bu
yana halkın yönetimle ilgili memnuniyetsizliklerini dile getirdiği en büyük
gösteriler olduğunu ifade ediyor. Göstericilerin "Halk yalvarıyor, din
adamları Allah gibi davranıyor" sloganları attığı bildiriliyor. Ülkenin
güçlü din adamlarının yaşadığı Kum'da da gösteriler olduğu belirtildi.
Meşhed'de dış politikaya yönelik öfke "Hayatım Gazze için değil, Lübnan
için değil, İran içindir" sloganlarıyla dile getirildi. Göstericiler
hükümetin iç politika sorunları yerine dış politikaya ağırlık verdiği eleştirisini
yapıyor.
Eylemler ilk olarak perşembe günü ülkenin ikinci büyük kenti
Meşhed’de yüzlerce kişinin hayat pahalılığı, yoksulluk ve yolsuzluğu protesto
etmesiyle başladı. Gösterilerin başladığı Meşhed’de 52 kişinin gözaltına
alındığı bildirildi. Bir gün sonra, kasım ayında 600’den fazla kişinin yaşamını
yitirdiği depremden en ağır etkilenen kentlerden biri olan ülkenin batısındaki
Kirmanşah’ta halk sokağa döküldü.
GÖSTERİLER BAŞKENTE DE SIÇRADI
Kirmanşah’taki eyleme polis saldırırken bu gelişmelerin
ardından gösteriler başkent Tahran başta olmak üzere ülkenin belli başlı
kentlerine yayıldı. Sosyal medyaya yansıyan görüntülere göre Sari, Reşt, Kum ve
Hamadan kentlerinde eylemler yapıldı. Tahran’da güvenlik güçlerinden yapılan
açıklamada kent meydanında 50 kişilik bir grubun eylem yaptığı ancak birçoğunun
polisin uyarısı sonrası alanı terk ettiği belirtildi. Polisin çağrısına uymayanların
gözaltına alındığı açıklandı. İran, son olarak 2009’da eski Devlet Başkanı
Mahmud Ahmedinecad’ın yeniden başkan seçilmesi sonrası 8 ay boyunca devam eden
gösterilere tanıklık etmişti. Reform yanlıları, seçimlere hile karıştırıldığını
öne sürerek eylem dalgası başlatmıştı.
İRANLILAR NE TALEP EDİYOR?
Eylemler, hayat pahalılığı, yoksulluk ve yolsuzluğa tepki
olarak başlasa da kısa sürede siyasi taleplerin de gündeme geldiği görülüyor.
Kirmanşah’ta yarı resmi Fars Haber Ajansının “devrim karşıtı” olarak
adlandırdığı 300 kişilik eylemde kitlenin “Siyasi mahkumlar serbest
bırakılmalıdır”, “Özgürlük ya da ölüm” gibi sloganlar attığı görüldü. İran
Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangir, 'ülkedeki bazı olayların
ekonomik sorunlardan kaynaklandığını ancak anlaşıldığı kadarıyla arkasında
başka şeylerin de olduğunu' söyledi.
İŞSİZLİK VE YOKSULLUK TETİKLEDİ
Ülkenin çeşitli şehirlerinde düzenlenen gösterileri
tetikleyen sebepler yükselen enflasyon, işsizlik ve yolsuzluk. Talepler hükümet
politikalarına yönelik öfkeye dönüştü. Gösterilerde Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani
ve hükümet aleyhine sloganlar atıldı. Hükümetin Suriye ve Irak'taki gelişmeler
dahil, izlediği dış politika da eleştirildi. İsfahan kentinde ise fabrika
işçilerinin ücretlerine zam talebiyle eyleme geçtiği, bu eylemlerde daha sonra
Devlet Başkanı Hasan Ruhani ve Dini Lider Ayetullah Ali Humeyni’yi hedef alan
sloganlar atıldığı aktarıldı.İşçilerse sıklıkla ekonomik talepleri için
eylemler düzenliyor.
EKONOMİK SIKINTILAR ARTIYORDU
İran uzun süredir ağır yaptırımlar altında ekonomik
sıkıntılar çekiyor. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise ABD öncülüğündeki Batılı
güçlerle yapılan nükleer anlaşma sonucu ekonominin kısa sürede düzeleceğini
söylüyordu. Ancak öyle olmadığı görülüyor. Gösteriler Perşembe günü Ruhani'nin
artan fiyatları kontrol edemediği eleştirisiyle başladı. Bir haftada yumurtanın
fiyatı iki kat arttı. Ülkede işsizlik bu yıl resmi rakamlara göre yüzde 12,4'e
çıktı. işsizlik bir önceli yıla göre 1.4 daha arttığı belirtiliyor. 80
milyonluk ülkede nüfusun 3.2 milyonu işsiz var.
HEDEFTEKİLER NE DİYOR?
Daha önce Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ndeki referandumu
“İkinci İsrail’in kurulması anlamına gelir” sözleriyle değerlendirerek Türkiye
medyasının sayfalarına da konuk olan din adamı Ayetullah Ahmed Alemulhuda,
protestolara karşı sert önlemler alınması gerektiğini öne sürererek “Eğer
güvenlik güçleri isyancıları kendi haline bırakırsa düşmanlar medyada video ve
fotoğraflar yayınlayarak İslami Cumhuriyet’in Meşhed’de devrimci üssünü
yitirdiğini söyleyecek” dedi. Humeyni’nin ülkenin kuzeydoğusundaki Meşhed şehri
temsilcisi olan Alemulhuda, bazı insanların perşembe günü hayat pahalılığına
karşı gerçekleşen eylemlerden İran’ın bölge politikasına ilişkin sloganlar
atarak yararlanmaya çalıştığını söyledi.
İran’da Devlet Başkanı Yardımcısı İshak Cihangiri, Ruhani’nin
aşırı muhafazakar rakiplerinin protestoların büyümesinde rol oynadığını
düşünüyor. IRNA’ya konuşan Cihangiri, “Toplumsal ve siyasal bir hareket
sokaklara döküldüğünde eylemleri başlatanlar, sonunda onu kontrol edenler
olmayabilir. Bu eylemlerin arkasında olanlar kendi parmaklarını yakacaklar”
dedi.