'Tam teşekküllü’ AKP yargısı... 10 soruda yargı paketi
TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen yargı paketiyle, hükümet
Yargıtay ve Danıştay’ı istediği gibi şekillendirecek.
TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen yargı paketiyle, AKP
hükümeti Yargıtay ve Danıştay’ı istediği gibi şekillendirebilecek. Üyelerin
görev süresi sona erecek. Her iki yüksek yargı kurumuna AKP’nin istediği
isimler atanacak. Böylece AKP, hem Yargıtay hem de Danıştay’da istediği
kararları çıkarabilecek, istemediği kararları ise engelleyebilecek. Danıştay’ın
yapısının değişmesiyle idare aleyhine açılan yönetmelik, genelgeler ve çevreyle
ilgili hükümetin aldığı kararlara karşı açılan davalarda “iptal” kararlarının
çıkması mümkün olmayacak...
1-Danıştay ve Yargıtay’ın yeni yapısı nasıl olacak?
Yargıtay’ın üyesi sayısı 516’dan 310’a, Danıştay’ın ise 176’dan
116’ya düşürülecek. Yargıtay’ın 46 olan daire sayısı 24’e, Danıştay’ın daire
sayısı da 17’den 10’a düşecek. Yargıtay 12’si hukuk ve 12 ceza dairesi olmak
üzere 24 daireden oluşacak. Danıştay’da ise 9 dava, 1 de idari daire olacak.
2- Üyelerin durumu ne olacak?
Yasanın yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Yargıtay ve
Danıştay başkanları, başsavcı, başkanvekili ve daire başkanları hariç Yargıtay
ve Danıştay’daki tüm üyelerin görev süresi bitecek. Yargıtay’da boş üyelikler
çıkıldığında 166, Danıştay’da 60 üye 10 gün içinde iktidarın çoğunlukta olduğu
HSYK 1. Dairesi tarafından adli ve idari yargıda görevlendirilecek.
3-Yeni üyeler nasıl seçilecek?
Yeni üyelerin görev süresi 12 yılla sınırlı. Yeniden
Yargıtay ya da Danıştay üyeliğine seçilemeyecek. Yargıtay ve Danıştay
üyelerinin görevlerinin sona ermesinin ardından 5 gün içinde iki yüksek yargı
organının 310 ve 116 üyesi, görev süresi dolan üyeler arasından 12 yıllığına
tekrar seçilecek. Bu seçimde paralel yapıya yakın olan üyeler, Yargıtay ve
Danıştay’dan tasfiye edilerek yerel mahkemelere gönderilecek.
4-Cumhurbaşkanı kaç üyeyin seçecek?
Anayasa gereği yeni Yargıtay üyeleri HSYK Genel Kurulu
tarafından seçilecek. Yine anayasa hükmü gereği 116 Danıştay üyesinin dörtte
biri olan 29’u Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan belirlenecek.
5-Yeni yapı ne getirecek?
Yargıtay ve Danıştay’ın üye yapısının AKP hükümeti
tarafından şekillendirilmesi, yargı kararlarının iktidarın istediği biçimde
çıkması sonucunu doğuracak. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AKP yönetiminin sık sık
şikâyet ettiği “yargı kararları nedeniyle iş yapılamadığı” gerekçesi ortadan
kalkacak. Yönetmelik ve genelgeler ile çevreyle ilgili kararları, büyük proje
ihalelerinin iptali ya da yürürlüğünün durdurulması mümkün olmayacak.
6-Başkan seçilmenin kriteri ne olacak?
Yargıtay 1. başkanı seçilebilmek için öngörülen kıdem
süresi, 10 yıldan 6 yıla düşürülecek. Yargıtay Genel Sekreteri seçilebilmek
için 5 yıl Yargıtay üyeliği yapma şartı kaldırılacak. Genel Sekreter, Yargıtay
üyeleri arasından Birinci Başkan tarafından seçilecek.
7-Hâkim ve savcılığa atanma nasıl yapılacak?
Hâkim ve savcı adaylarının, meslek öncesi eğitim sonunda
yazılı sınavı kazanma koşuluna sözlü sınav da ekleniyor. Hâkim ve savcıların,
atanabilmek için her iki sınavda da başarılı olması gerekecek. Sözlü sınav,
Adalet Akademisi Başkanı’nın başkanlığında, Adalet bakanlığı Teftiş Kurulu
Başkanı, Ceza İşleri, Hukuk İşleri ve Personel Genel müdürleri ile akademide
ders veren öğretim elemanları arasından seçilen 2 asıl ve 1 yedek üyeden oluşan
sınav kurulu tarafından yapılacak. AKP, genel kuruldaki görüşmeler sırasında
komisyonun yapısını Adalet Bakanlığı bürokratları çoğunlukta olacak şekilde
değiştirdi. Eğitim sonunda başarılı sayılmak için yazılı sınav puanının yüzde
60’ı ile sözlü sınav puanının yüzde 40’ının toplamının en az 70 olması şartı
aranacak.
8-Hâkim ve savcıların performansı...
Kanun yolu incelemeleri sonunda, hâkim ve savcılar hakkında
kanun yolu değerlendirme formu düzenlenecek ve derece yükselmelerinde dikkate
alınacak. Kanun yolu değerlendirme formu; soruşturmanın niteliği, iddianame,
karar veya hükmün hukuka uygunluğu ve isabet derecesi, soruşturma, kovuşturma
veya yargılamanın hedef sürede tamamlanması, gereksiz masrafa sebebiyet
verilmemesi, duruşmalara hazırlıklı çıkılması veya hazırlıksız çıkılarak
gecikmelere neden olunması, dosyaların eksiklik nedeniyle geri çevrilmeye neden
olmayacak şekilde görevli daire veya birime gönderilmesi, dava konularının
anlayış ve yönlendirilmesi ile mütalaa gibi hususlar dikkate alınarak, “çok
iyi”, “iyi”, “orta” ve “zayıf” diye düzenlenecek.
9-ÖYM’ler geri mi geliyor?
AKP hükümeti, daha önce kaldırdığı Özel Yetkili Mahkemeler’i
(ÖYM) yeniden getirdi. Buna göre, Terörle Mücadele Yasası kapsamındaki suçlara
ilişkin soruşturmalar, suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan
cumhuriyet başsavcılığınca yürütülecek; davalar da suçun işlendiği yerin bağlı
olduğu ilin adıyla anılan ağır ceza mahkemesinde görülecek.
10-Kayyımların yetkileri nasıl olacak?
Ceza Muhakemesi’nde yapılan değişiklikle, kayyım atanan
şirketlerin ya da yönetim organının yetkileri ile birlikte ortaklık payları
veya menkul kıymetler idare yetkilerinin de kayyıma devredilmesi öngörülüyor.
Atanan kayyımların görevleriyle ilgili iş ve işlemlerinden dolayı tazminat
davaları devlet aleyhine açılacak. Devlet, ödediği tazminatı görevini kötüye
kullanan kayyımlara bir yıl içinde rücu edecek. (EMİNE KAPLAN-CUMHURİYET)
