Meclis Başkanı Kahraman'ın Başkanlık Yaptığı MTTB'yi
Tanıyalım
Yeni Meclis Başkanı Kahraman "Kanlı Pazar"
yaşandığı dönemde saldırıların sorumlularından MTTB'nin başkanıydı. Peki, nedir
bu MTTB? Nadire Mater'in "Sokak Güzeldir" kitabından paylaşıyoruz...
Adalet Ve Kalkınma Partisi’nin aday gösterdiği İsmail
Kahraman Meclis Başkanı seçildi.
Refah-Yol Hükümetinin Kültür Bakanı ve Milli Türk Talebe
Birliği (MTTB) eski Başkanı İsmail Kahraman aynı zamanda Adalet ve Kalkınma
Partisi (AKP) isminin de yaratıcısı olarak biliniyor.
Kahraman, iki kişinin öldürüldüğü yüzün üstünde kişinin
yaralandığı 16 Şubat 1969’daki Kanlı Pazar’ın yaşandığı dönemde de Milli Türk
Talebe Birliği başkanlığını yürütüyordu.
Peki, Milli Türk Talebe Birliği nedir?
bianet proje danışmanı Nadire Mater’in yazdığı “Sokak
Güzeldir” kitabından MTTB bölümünü sizlerle paylaşıyoruz… (“Sokak Güzeldir,
68’de Ne Oldu?”, Nadire Mater, Metis yayınları, 2009, syf. 360-364)
Milli Türk Talebe Birliği (MTTB)
MTTB'nin hemen hemen bütün kaynaklarda 1916'da kurulduğu
yazılmakla birlikte, Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele yıllarında ne
yaptığı üzerine bilgilere rastlanmıyor. Adı 1924'te üniversite öğrencilerince
tramvaylarda yarım biletle seyahat talebiyle tramvay şirketinin basılması
olayında duyuldu.(1) Örgütün yayın organı Birlik tek parti rejiminin konseptine
uygun şekilde düşman olarak "misyonerleri", "komünistleri"
ve "eroinmanları" görüyordu. (2)
MTTB'nin "Çanakkale Şehitlerine Abide" ile kirli
ve yırtık bayrak asanları teşhir kampanyalarını 1933'te başlatılan
"Vatandaş Türkçe Konuş!" kampanyası izledi.(3) Böylece, Güneş Dil
Teorisi ile başlayan "Türkçeleşme" kampanyasına MTTB de katılmış
oldu.(4) Örgüt üyeleri Devlet Demiryolları yataklı vagon işletmesini yürüten
Vagon-lits şirketinde resmi dilin Fransızca olduğu haberi üzerine şirket
binasına saldırdı, aynı hafta Taksim-Tünel arasında protesto gösterisi
düzenledi.(5) Bu dönemde Türkçe konuşmayanlara müdahale edildi, özellikle
Beyoğlu'nda Türkçe olmayan dükkân isimleri zorunlu olarak değiştirildi. Rıfat
N. Bali İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesi ve çok partili dönemin başlamasıyla
birlikte "Vatandaş Türkçe konuş!" meselesinin 27 Mayıs 1960 darbesini
takip eden Ağustos ayma kadar gündemde kaldığını yazıyor.(6)
Bulgaristan'da Türk mezarlığının yeri değiştirilirken bazı
kemiklerin açıkta kaldığı haberleri üzerine İstanbul'daki Bulgar mezarlığına
yapılan saldırı, Hatay'da (7) "Türklere zulüm" yapıldığı gerekçesiyle,
izin verilmediği halde ve yetkililerin karşı çıkmasına rağmen miting yapılması
örgütün sonu oldu, MTTB 1936'da süresiz olarak kapatıldı. Rejim desteğiyle
hareket eden MTTB Kemalist, Türkçü, laik ve antikomünist de olsa sınırları
aşmıştı.
1946-60 dönemi
MTTB'liler, örgütün yeniden faaliyete geçmediği 3 Aralık
1945'te, Tan matbaasını (8) basanlar arasındaydı;(9) 1946'da Türk Talebe
Birliği adıyla kurulacak, Bakanlar Kurulu kararıyla "Milli"liği
kazanarak yeniden MTTB olacaktı.
Bu dönemde, Irak'taki Türkmenler, Batı Trakya'daki Türkler
MTTB'nin ilgi alanındaydı. Atatürk haftaları yapıldı, İstanbul Üniversitesi
bahçesine konacak Atatürk anıtına katkı için futbol turnuvası düzenlendi,
"irtica"ya karşı çıkıldı. İstanbul'un fethinin 500. yılı törenlerine
katılındı.
MTTB, 27 Mayıs 1960'ta Türk Silahlı Kuvvetleri'ni selamladı,
Ankara ve İstanbul'da sıkıyönetim komutanlarının katılıp konuştuğu destek
mitingleri ve toplantıları düzenledi. Darbeyi yapan Milli Birlik Komitesi'nden
öğrenci yurtlarının sayısının artırılması, harçların artırılmaması,
üniversitelilere iş imkânı sağlanması ve bir öğrenci bankası kurulmasını talep
etti.
1960'ların en önemli konusu Kıbrıs'tı. Hatta "Millet
Yapar" kampanyasıyla Deniz Kuvvetleri'ne destek için öğrencilere gemi inşasında
gönüllü çalışma çağrısı yapıldı. Soğuk Savaş dönemiyle birlikte antikomünizm
güçlenmeye başlayınca, MTTB, Nâzım Hikmet'in affı kampanyasına karşı topladığı
imzaları Başbakanlığa sundu.(10) Türk Ceza Kanunu'nun "komünizm" ve
"bölücülük'le ilgili 141. ve 142. maddelerinin kaldırılması kampanyası da
MTTB'nin karşı kampanyasına yol açtı. Çoğu zaman dönemin hükümetlerince
cesaretlendirilen MTTB komünizmle ilgili söylemini daha da sertleştirdi.
Üstelik antikomünizm örgütün ideolojik yaklaşımını da etkiledi. Bu değişimde,
milliyetçi muhafazakâr söylemin ilk izlerini de bulmak mümkündü. (11)
1960-67 dönemi
Yüksel Çengel yönetimi devlet politikalarına ters
düşmeksizin gündeme dair sürekli fikir belirtildiği bir dönem olarak görülüyor.
(12) Ki, Kemalizmin milliyetçi yorumlarıyla yüklü bu dönemde, "rejimi
koruyan ve kollayan" bir misyonu sahiplenmişti. (13)
1961 ile 1965 arasında Türkiye Milli Talebe Federasyonu
(TMTF) ile kısa bir süre birleşildi, Rasim Cinisli'nin genel başkanlığıyla
birlikte üniversitelerdeki sol eğilimli öğrenci dernekleri MTTB bünyesine dahil
edilmeyerek örgüt "milliyetçi ve muhafazakâr" yapıya büründü. MTTB,
kendisine üye olan öğrenci derneklerinin temsil ettikleri fakültelerden
diledikleri öğrenciyi üye yapan bir işleyişe sahipti. (14 )1966'da MTTB
öncülüğünde çok sayıda kuruluşun katılımıyla pek çok yerde "Komünizmi
Tel'in" mitingleri yapıldı.
1967'de İsmail Kahraman'ın (15) başkanlığında İslami
unsurlar öne çıkmaya başlayacak, Atatürkçülük konusundaki duyarlılık da
azalacaktı. (16)
MTTB’nin hedefi "ikinci Çanakkale zaferi"ydi;
Fetih geceleri, Kıbrıs mitingi, Mehmet Akif Ersoy’u anma geceleri yapıldı. 1967
Nisanında İstanbul'da açılan Sovyetler Birliği çağdaş resim heykel sergisindeki
Lenin heykeli protesto edildi, Temmuzda Papa VI. Paul'un Ayasofya'da diz
çökerek dua etmesi üzerine bir grup MTTB'Ii de Ayasofya'da namaz kıldı. (17)
1968'de MTTB
MTTB'nin 1968'de İstanbul, Ankara, İzmir, Erzurum, Sakarya
gibi şehirlerde düzenlediği "Şahlanış" mitinglerinde solcuların
katliyle ilgili sloganlar öne çıktı. Pankartlara göre, "MTTB Komünizmi
ezecek, Türkistan'a geçecekti". Kimi kaynaklara göre; "Şahlanış"
mitingleri 1967'de Kürtlerin çoğunlukta olduğu Doğu ve Güneydoğu illerinde
düzenlenen "Doğu uyanış", kimilerine göre Şubat 1968'de Ankara ve
İstanbul'da yapılan "Uyanış" mitinglerine karşı yapıldı.
MTTB, 1968 işgallerine önce olumlu yaklaştı. Ankara
Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nde Hatice Babacan'ın başörtüsü nedeniyle
okuldan uzaklaştırılması üzerine yılın ilk işgalini gerçekleştiren öğrencilerin
yanında MTTB de vardı. Genel Başkan İsmail Kahraman Haziran 1968 işgalleri
sırasında düzenlediği basın toplantısında yükseköğrenim gençliğinin
"okumak, yatmak, yemek ve istikbal” olmak üzere dört temel sorununun
bulunduğunu, bu nedenle de meşru ve haklı isteklerin müdafaa edilmesinin gayet
doğal olduğunu, gençliği "menfur ideolojilerin" kullanabileceği
konusunda uyararak, açıkladı. (18)
Kanlı Pazar
11 Şubat 1969'da Beyazıt Kulesine, gelmesi beklenen 6.
Filo'nun Temmuz 1968'deki gelişinde öldürülen Vedat Demircioğlu için
"Vedat Demircioğlu bayrağı" asılmıştı. Sağ basın bayrağı "kızıl
bayrak diye niteleyince üç gün sonra cuma namazından çıkan kitleyle yapılan
"Bayrağa Saygı" mitinginde Komünizmle Mücadele Dernekleri Başkanı
İlhan Darendelioğlu (19) "Memlekete ihanet eden bu hainleri toprağa gömme
zamanı gelmiştir" diye haykırıyordu.
"Din elden gidiyor" diye seslenilen kitle,
"Komünistlere ölüm" sloganını tekrarlıyordu. O akşam Albay Celal
Küçük İzmit, Bursa, Sakarya'dan Komünizmle Mücadele Dernekleri üyelerinin de
geldiği MTTB'nin Cağaloğlu'ndaki merkezinde İlhan Darendelioğlu'nun "Pazar
günü komünistler miting yapacak Biz bu mitingde savaşacağız. Silahı olan
silahıyla, olmayan baltasıyla gelsin" şeklinde konuştuğunu 18 yıl sonra
1987'de Nokta dergisine anlattı. (20) Mehmet Şevket Eygi'nin de 16 Şubatta,
Bugün gazetesindeki yazısının başlığı "Cihada Hazır Olunuz" idi.
16 Şubat 1969'da, iki gün önce planlandığı üzere
"emperyalizme ve sömürüye karşı" yapılan mitingde 6. Filo'yu protesto
edenlere "Müslüman Türkiye" sloganlarıyla saldırıldı; Ali Turgut
Aytaç ve Duran Erdoğan öldü, yaklaşık iki yüz kişi yaralandı.
"Türk-İslam" MTTB
MTTB, 1970'lerde Türk-İslam vurgusuyla var oldu;
komünistlere, Yahudilere, masonlara karşıydılar. İmam Hatip Lisesi mezunlarının
üniversiteye giriş hakkı MTTB'nin başlıca konuları arasında yer aldı.
1975'te kurt başı (bozkurt) olan amblemi "Hilal içinde
kitap" ile değiştirildi. Bu değişiklik MTTB'nin milliyetçilik anlayışını
iyice netleştirdiği, milli kimliğin asli unsuru olarak İslâmı benimsediği,
”Bozkurt"un İslamiyet öncesine ait olması nedeniyle değiştirildiği
şeklinde yorumlandı. Yeni semboldeki "Kitap" ise "Kuran"
demekti.
3 Ocak 1976'da yapılan mitingde, "İmam Hatipli neden
iktisatçı olmasın" diye soruldu. (21) MTTB'nin İslami vurgusunun artması
Milliyetçi Hareket Partisi bağlantılı Ülkü Ocakları ve komandoların, yani milliyetçi/ırkçı
hareketin örgütten uzaklaşmasına yol açtı. MHP'nin Ülkü Ocakları ve
komandolarıyla MTTB ilişkisi genellikle gerilimli oldu. MTTB kapatıldığı 1980'e
kadar memlekette olup bitenlere pek karışmadan, Osmanlı tarihine hayranlık ve
özlemle kendi belirlediği gündemler üzerinden faaliyetini sürdürdü. Rehberlik
büroları, faizsiz bankacılık, milli sinema, milli tiyatro öne çıkan çalışma
alanları arasında yer aldı. Milli Selamet Partisi'yle (MSP) aynı görüşlerin
paylaşılır hale gelmesini "iktidar günleri" izledi. MSP ilk kez
liderleri Necmettin Erbakan'ın başbakan yardımcılığını üstlendiği Bülent Ecevit
başbakanlığındaki on aylık (22) CHP-MSP koalisyonuyla hükümette oldu.
"İktidar", Demirel'in başbakan olarak söylediği
"Bana milliyetçiler/sağcılar adam öldürüyor dedirtemezsiniz"
cümlesinde ifadesini bulan, ölümlerin, saldırıların, İslamcı/milliyetçi/faşist
kadrolaşmanın yaşandığı dönemde, Birinci ve İkinci Milliyetçi Cephe (MC)
hükümetleriyle sürdü.
Demirel'in başbakanlığında Erbakan ile Milliyetçi Hareket
Partisi Genel Başkanı Alpaslan Türkeş'in başbakan yardımcılığındaki Birinci ve
İkinci MC hükümetleri neredeyse üç yıl (23) sürdü. Dolayısıyla MTTB günlük
politikanın içinde değilmiş gibi göründüğü yıllarda bir yandan iktidardaydı,
bir yandan da şimdilerde söylendiği gibi neredeyse ikinci Başkan Tevfik
İleri'den (24) bugüne ülkeyi yönetecekleri yetiştiren bir “okul”du.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Milliyetçi Hareket
Partisi Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Yeni Şafak gazetesi yazarı Fehmi Koru,
Meclis başkanlarından Bülent Arınç da MTTB geleneğinden (25) gelenler arasında
yer alıyor.
Komünizm düşmanlığını hiçbir dönem terk etmeyen MTTB
milliyetçi, Türkçü, mukaddesatçı, İslamcı kimlikleriyle her zaman rejimin
bekçisi oldu, 1980'de kapatıldı. Eski Kültür Bakanı ve MTTB başkanlarından
İsmail Kahraman'ın öncülüğünde MTTB(’)nin Aralık 2006'da yeniden kurulduğu
açıklandı. Törende konuşan MTTB'li dönemin Meclis Başkanı Bülent Arınç,
"Bizi şiddet kullanmadığımız için eleştirdiler" derken; dönemin
İçişleri Bakanı Abdulkadir Aksu ise, "Bu birlik milli değerlere sahip
gençleri tek çatı altında toplamıştır. MTTB adeta üniversite olmuştur ve
gençlere hizmet etmiştir" diye konuştu. (26 ) (NADİRE MATER-BİANET)
--------------------------------------------------------------------------------
1. Doğan Duman ve Serkan Yorgancılar, Türkçülükten
İslamcılığa Milli Türk Talebe Birliği, Ankara: Vadi, 2008, s. 36.
2. A.g.y., s. 39
3. Rıfat N. Bali, "Dâr-ül-fünûn Hukuk Fakültesi Talebe
Cemiyeti'nin 13 Ocak 1928 tarihinde düzenlediği yıllık kongresinde Türkçe
konuşturma kampanyası kararının alındığı"nı yazıyor ("Vatandaş Türkçe
Konuş!").
4. M. Çağatay Okutan, Bozkurt'tan Kur'an'a: Milli Türk
Talebe Birliği (MTTB) 1916-1980, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2004.
5. 22 Şubat 1933'teki bu eylem için bkz. Duman, Yorgancılar,
a.g.y., s. 48.
6. Rıfat N. Bali, dönemin İstanbul Valisi Tuğgeneral Refik
Tulga'nın öğrenci liderleriyle görüşüp, mevsimin yaz olması ve turistlerin
fazlalığı nedeniyle böylesi bir kampanyanın çığrından çıkıp turistleri rahatsız
eder bir şekle bürünmesinin Türk ekonomisini zarara uğratacağı konusunda
öğrencileri ikna etmesiyle bu kampanyanın sona erdiğini yazıyor (bkz.
"Vatandaş Türkçe Konuş!", a.g.y.).
7. 1936'da Türkiye Suriye topraklarında yer alan Hatay'ın
Türkiye topraklarına dahil edilmesi için diplomatik girişimler çerçevesinde
Birleşmiş Milletler'e başvurmuştu. Hatay 1939'da Türkiye'ye dahil edildi.
8. Tan gazetesini eşi Zekeriya Sertel'le birlikte çıkaran
Sabiha Sertel anılarında şöyle yazıyor: "Partinin [Cumhuriyet Halk
Partisi] ve Başbakan [Şükrü] Saraçoğlu'nun, İstanbul Parti teşkilatına ve
polise verdiği emirle Tan matbaası yıktırıldı. Parti, gizli polis vasıtasıyla
İstanbul Üniversitesi'ndeki bazı faşist, ırkçı gençleri, bir kısım da nereye,
niçin gittiğini bilmeyen saf gençleri teşkilatlandırarak Tan ve ilerici yayın
yapan La Turquie ve Yeni Dünya gazetelerinin basıldıkları matbaalar üzerine
saldırttı" (Sabiha Sertel, Roman Gibi, Demokrasi Mücadelesinde Bir Kadın,
İstanbul: Belge, 1987, s. 308).
9. Duman ve Yorgancılar, a.g.y., s. 67.
10. Duman ve Yorgancılar, a.g.y., s. 75.
11. M. Çağatay Okutan, a.g.y., s. 124.
12. Duman ve Yorgancılar, a.g.y., s. 97.
13. Fahri Aral "Sunuş", M. Çağatay Okutan, a.g.y.,
s. ix.
14. A.g.y., s. viii.
15. İsmail Kahraman (Rize, 1940) Hukukçu. İstanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Talebe Cemiyeti ve MTTB Genel Başkanlıklarında
bulundu. Refah Partisi milletvekili olarak Necmettin Erbakan'ın
başbakanlığındaki Refah Partisi-Doğru Yol Partisi koalisyonunda Kültür
Bakanlığı yaptı.
16. M. Çağatay Okutan, a.g.y., s. 133-7.
17. Duman ve Yorgancılar, a.g.y., s.109-11.
18. M. Çağatay Okutan, a.g.y., s. 176.
19- İlhan Darendelioğlu (1921-1979) İstanbul Edebiyat
Fakültesi Türkoloji Bölümü mezunu. Türkiye Komünizmle Mücadele Derneği genel
başkanlarındandı, 1969'da Adalet Partisi İstanbul Milletvekili seçildi, daha
sonra istifa etti, MHP il yöneticiliği yaptı. Sahibi olduğu Toprak dergisinden
çıkıp otomobiline binerken açılan ateş sonucu öldü.
20. Güldal Kızıldemir, Nadire Mater, Ayşenur Arslan, Cengiz
Kuşçuoğlu, "Kanlı Pazar dosyası", Nokta dergisi, ı Şubat 1987.
21. M. Çağatay Okutan Milli Gençlik dergisinden aktarıyor
(Okutan, a.g.y., s. 180).
22. 26 Ocak 1974-17 Kasım 1974.
23. Birinci Milliyetçi Cephe 31 Mart 1975-21 Haziran 1977;
ikinci Milliyetçi Cephe 21 Temmuz 1977-5 Ocak 1978 arasında Adalet Partisi,
Milli Selamet Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi koalisyonlarıydı.
24. Tevfik İleri (1912 Hemşin, Rize-1961, Kayseri) i95o'de
Demokrat Parti (DP) Samsun Milletvekili olarak Meclise girdi. DP döneminde
(1950-60) Milli Eğitim Bakanlığı, Devlet Bakanlığı, Başbakan Yardımcılığı ve
Bayındırlık Bakanlığı görevlerinde bulundu. 27 Mayıs askeri darbesinden sonra
kurulan Yassıada Mahkemelerinde yargılandı, idama mahkûm edildi, Kayseri
Cezaevinden kaldırıldığı hastanede öldü.
25. MTTB genel başkanları sırasıyla şöyle: Tevfik İleri,
Reha İslam, Suphi Baykam, Kamuran Evliyaoğlu, Nejat Çerman, Orhan Sakarya,
Vehbi Ünal, Yaşar Özdemir, Faruk Narin, Yüksel Çengel, Rasim Cinisli, İsmail
Kahraman, Burhanettin Kayhan, Ömer Öztürk, Raşit Ürper, Abit Özmen, Rüştü
Ecevit, Cemalettin Tayla, Kasım Yapıcı, Haşmet Oğuzalp (Duman ve Yorgancılar,
a.g.y., s. 81, vd.).
26. "'Milli tüfekler' MTTB açılışında buluştu"
Nadire Mater
Gazeteci, IPS İletişim Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı,
Bağımsız İletişim Ağı (BİA) projeler danışmanı
